Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z 15 maja 2008 r. (I FSK 766/07) uznał, że wszelkie ograniczenia, jeżeli chodzi o odliczenia podatku od towarów i usług od wydatków na reklamę i reprezentację należy uznać za niezgodne z VI dyrektywą VAT-owską. Zatem są nieskuteczne w świetle prawa unijnego i krajowego.
Spółka, która nie zgodziła się z interpretacją prawa przez fiskusa, przekazywała swoim klientom przedmioty reklamowe, wszelkiego rodzaju gadżety promocyjne. W tej grupie były kubki z logo firmy, koszulki, długopisy. Wydatki z tym związane przekraczały limit ustalony na mocy art. 16, ust. 1 pkt 28 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2007 r.). Według wskazanego artykułu, nie uważa się jako koszty uzyskania przychodu wydatki związane z reklamą i reprezentacją, jeśli przekroczą one limit 0,25 proc. przychodów.
W tym celu przedstawiciele spółki akcyjnej złożyli prośbę o interpretację prawa podatkowego w tej sprawie do dyrektora Izby Skarbowej.
Inaczej firma, inaczej fiskus
We wniosku o interpretację prawnicy spółki określili, że możliwe jest odliczenie podatku VAT naliczonego przy okazji zakupów przedmiotów reklamowych i o charakterze reprezentacyjnym także w sytuacji, gdy te koszty przekraczają limit określony w Ustawie o podatku CIT.
Wskazano, że art. 88, ust. 1 pkt 2 Ustawy o VAT zakazuje odliczenia podatku VAT w przypadku nabywania przez podatnika towarów i usług, gdy koszty ich nabycia nie mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu według przepisów ustaw o podatku dochodowym.
Przedstawiciele spółki jednak wyrazili stanowisko, że na podstawie tego przepisu prawo do odliczenia nie przysługuje jedynie, gdy koszty nabycia przedmiotów ze swej natury nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów według podatku CIT. Prawnicy spółki stali na stanowisku, że przepis ten nie dotyczy tej sytuacji, bo co do zasady koszty reklamy i reprezentacji podlegają wliczeniu w koszty uzyskania przychodu mimo ograniczeń podyktowanych przepisami prawa podatkowego. Zdaniem spółki mimo przekroczenia limitu, przysługuje jej prawo do odliczeń.
Innego zdania być dyrektor Izby Skarbowej. Uznał on stanowisko prawników spółki za sprzeczne z prawem.
WSA nie podzielił poglądu fiskusa
Spółka wniosła sprawę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, aby ten w całości uchylił interpretację prawa podatkowego wydaną przez dyrektora Izby Skarbowej.
Spółka powołała się przy tym na sprzeczność interpretacji art. 88 ust 1 pkt 2 Ustawy o VAT w wykonaniu fiskusa z przepisami VI dyrektywy unijnej. Odwołano się przy tym do stosownych orzeczeń ETS w podobnej sprawie.
Na tej podstawie WSA uchylił zaskarżoną decyzję dyrektora IS. Sąd uznał, że interpretacja podanych przepisów Ustawy o podatku VAT nie daje jednoznacznych rezultatów. A sporne przepisy można interpretować na różne sposoby. Jako np. sformułowanie odnoszące się do pewnego rodzaju kosztów, które nie mogą być wliczone do kosztów uzyskania przychodów z powodu ich charakteru. WSA zwrócił również uwagę na wyższość prawa wspólnotowego nad krajowym. A więc i na to, że sądy oraz inne instytucje państwowe są zobligowane do stosowania przepisów prawa unijnego, w tym VI dyrektywy i orzeczeń ETS.
Według WSA, interpretacja IS jest sprzeczna z art. 17 VI dyrektywy. Stanowi ona m.in., że przed upływem najwyżej 4 lat od daty wejścia w życie dyrektywy Rada może postanowić jednogłośnie, które koszty nie będą kwalifikowały się do odliczenia VAT. Mimo tego zapisu, nigdy do tego nie doszło. Inny akapit wspomnianego artykułu informuje, że do czasu wejścia w życie nowych przepisów kraje mogą zachować pewne ograniczenia istniejące w momencie wejścia w życie dyrektywy. Wprowadzono zarazem klauzulę stałości. Zgodnie z nią kraje wspólnotowe nie mogą wprowadzać nowych ograniczeń w sposobach odliczania podatku VAT po wejściu w życie przepisów VI dyrektywy. Dla naszego kraju tym terminem był 1 maja 2004 r. A poprzednia Ustawa o podatku VAT, obowiązująca w dniu akcesji Polski do UE i wejścia w życie m.in. VI dyrektywy nie miała ograniczeń, o które toczył się spór pomiędzy spółką a organem podatkowym.
Dyrektor IS nie zgodził się jednak z wyrokiem WSA i wniósł skargę kasacyjną do NSA.
NSA kontra IS
W postępowaniu sądowym przed NSA przedstawiciele IS podkreślali, że fakt wejścia w życie norm prawa unijnego, w szczególności VI dyrektywy, utrwala jedynie stan prawny istniejący w dniu 1 maja 2004 r., ale nie stan prawny sprzed tej daty – jak podkreślał WSA. Dlatego zdaniem pełnomocnika IS, art. 88 ust 1 pkt 2 Ustawy o podatku VAT z 2004 r. wprowadził nowe ograniczenia już po wejściu w życie VI dyrektywy.
NSA jednak nie podtrzymał stanowiska IS. I odrzucił w całości interpretację dyrektora organu podatkowego. Sąd stwierdził, że art. 17 VI dyrektywy, w szczególności ust. 6 akapit 2 tego artykułu stanowi zasadę stałości prawa podatkowego w systemach prawnych krajów wspólnotowych. Zabrania ustanawiania nowych ograniczeń odliczania podatku VAT. NSA uznał, ze postanowienia VI dyrektywy zaczęły obowiązywać od 1 maja 2004 r. Ale według NSA z zasady stałości wynika, że nasz kraj może utrzymywać w podatkowym systemie tylko te wyłączenia do odliczenia, które istniały przed dniem przystąpienia do UE. A według obowiązującej jeszcze wtedy Ustawy o podatku VAT z 1993 r. takich ograniczeń w postaci limitu kosztów na reklamę i reprezentację nie było.
Według NSA podstawowym błędem było stanowisko, że Polska mogła wprowadzić nowe ograniczenia podatkowe w Ustawie o podatku VAT z 2004 r., która weszła w życie w dniu naszej akcesji do wspólnoty. Ustawę tę można uznać za akt implementujący przepisy VI dyrektywy do polskiego systemu podatkowego. A więc mogła ona jedynie utrzymać ograniczenia dotąd obowiązujące. Tak więc według sądu użyte w art. 17 wyrażenie „utrzymać” należy, zdaniem NSA, interpretować jako utrzymanie w mocy ograniczeń wcześniej istniejących i stosowanych przed dniem 1 maja 2004 r. Niedopuszczalne było i jest wprowadzanie nowych ograniczeń przy stosowaniu art. 88 ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatku od towarów i usług, to znaczy poprzez wpisanie do ustaw o podatkach dochodowych CIT i PIT nowych ograniczeń wliczania w koszty uzyskania przychodu różnych wydatków, w tym wydatków na cele reprezentacyjne firmy i na jej reklamę.