Po raz kolejny Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Stowarzyszenie Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych ACFE Polska oraz Ernst & Young przeprowadziły badanie zjawiska wyłudzeń na rynku kredytów detalicznych w Polsce.
Informacje na temat wartości rynku kredytów detalicznych (tj. skierowanych do grupy gospodarstw domowych, obejmującą także samodzielnych przedsiębiorców) są cyklicznie prezentowane przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz nieco mniej regularnie przez Kasę Krajową SKOK. Zgodnie z danymi tych instytucji, w I połowie 2011 r. całkowita wartość zobowiązań finansowych sektora detalicznego przekroczyła pół biliona złotych. Dokładna kwota pozostaje jednak niewiadoma, ponieważ trzeci gracz na tym rynku – firmy pożyczkowe – nie podlegają nadzorowi i nie udostępniają publicznie swoich wyników.
Badanie, które opisuje zjawisko wyłudzeń za okres I półrocza 2011, skierowane było do banków komercyjnych (w tym oddziałów banków zagranicznych), banków spółdzielczych, SKOK-ów, pośredników finansowych, instytucji pożyczkowych i innych uczestników rynku. Poproszeni oni zostali o ocenę ich postrzegania problematyki wyłudzeń kredytowych w podziale na kredyty detaliczne i mieszkaniowe, a także o udzielenie informacji na temat sposobów, w jaki walczą z tym problemem.
Respondenci obecnej edycji badania wykazali się sporym optymizmem, jeśli chodzi o skalę problemu w porównaniu z oceną zjawiska za okres 2010 roku. W ich opinii jedynie 1,1% (spadek z 1,6%) wartości portfela kredytów detalicznych stanowią kredyty stracone w wyniku wyłudzenia. Dla kredytów mieszkaniowych wartość ta wyniosła tylko 0,1% (spadek z 0,5%).
Zapewne nie bez znaczenia była tutaj jakość portfela nowoudzielanych pożyczek w I połowie 2011 r. – ankietowani twierdzą, że ilość otrzymanych przez nich aplikacji fraudowych wyniosła mniej niż 3% całkowitej liczby wniosków kredytowych (70% wskazań dla kredytów detalicznych oraz 90% dla mieszkaniowych). Praktycznie identyczny procent respondentów wskazał, iż skala udanych wyłudzeń wyniosła mniej niż 5% wartości nowego portfela kredytowego (był to najniższy pułap ustawiony w ankiecie). Jednocześnie nadal ok. 20% odpowiedzi wskazuje, iż dla kredytów detalicznych wartość udanych wyłudzeń za okres I półrocza 2011 kształtuje się w przedziale 5-10%, co jest już wartością znaczną.
Większych zmian nie odnotowano w rozkładzie geograficznym przypadków wyłudzeń, z jakimi spotkali się ankietowani. Pierwsze miejsca pozostały przy województwach mazowieckim i śląskim, ale ich udział we wskazaniach zaczyna nieco spadać. Rośnie natomiast liczba wskazań województw, zajmujących kolejne miejsca: łódzkiego, pomorskiego i dolnośląskiego.
Analizując sposoby przeciwdziałania wyłudzeniom kredytowym należy podkreślić, iż wszyscy respondenci podejmują aktywne działania prewencyjne. W niemal połowie przypadków zadania te są realizowane na kolejnych etapach procesu kredytowego, ale jedynie nieznacznie mniejsza liczba respondentów deklaruje, że posiada dedykowaną jednostkę do walki z wyłudzeniami kredytowymi w ramach struktur ryzyka, bezpieczeństwa lub operacji. Wśród metod organizacyjnych przeciwdziałania wyłudzeniom zdecydowany prym wiodą szkolenia dla pracowników obsługujących aplikacje kredytowe, zaś drugie miejsce należy do systemów informatycznych, wspomagających proces analizy kredytowej.
Logicznym continuum tych wskazań są wymieniane przez respondentów metody operacyjne przeciwdziałania wyłudzeniom – należą do nich weryfikacja autentyczności wniosku kredytowego i dokumentacji wspierającej oraz zawartych w nich informacji, sprawdzanie potencjalnych klientów w wewnętrznych i zewnętrznych bazach danych oraz inne działania operacyjne, podejmowane przez odpowiedzialnych pracowników.
Mimo stosunkowo korzystnej sytuacji na rynku kredytu detalicznego w I połowie 2011 r. i sygnalizowanym przez ankietowanych spadkiem udziału wyłudzeń w portfelach kredytowych, ich przewidywania na przyszłość są umiarkowanie optymistyczne. W przypadku kredytów detalicznych ponad połowa respondentów jest zdania, iż następne miesiące przyniosą nieznaczny wzrost skali wyłudzeń. Jednocześnie głosy oddane w poprzedniej edycji badania na opcję spadku wyłudzeń przeszły tym razem na utrzymanie ich poziomu. W przypadku kredytów mieszkaniowych opinie są jeszcze bardziej zróżnicowane – 40% ankietowanych spodziewa się utrzymania się skali problemu, a jednocześnie ponad 20% spodziewa się jego nieznacznego spadku i wzrostu.
Mikołaj Rutkowski, Menedżer w Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć, Ernst&Young Polska.
Szczegółowe wyniki badania będą dostępne wkrótce w formie raportu „Wyłudzenia na polskim rynku w segmencie kredytów detalicznych w I połowie 2011 r.” A już w dniu 13 października 2011 r. w hotelu Marriott w Warszawie autorzy raportu organizują II Kongres Antyfraudowy, poświęcony zagadnieniom wyłudzeń na rynku finansowym.
Źródło: Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych