Jednym z głównych elementów oceny wiarygodności klienta banku, są dane zgromadzone w Biurze Informacji Kredytowej. Instytucje finansowe mają obowiązek każdorazowej oceny klienta pod kątem jego zdolności do spłacania rat kredytu.
Informacje pozytywne, negatywne, a także brak jakichkolwiek informacji dotyczących historii kredytowej w BIK, są dla banku podstawą oceny wiarygodności osoby ubiegającej się o kredyt.
Biuro Informacji Kredytowej gromadzi dane o zobowiązaniach klientów banków i SKOK-ów (w tym np. o kredytach gotówkowych, hipotecznych, debetach w koncie lub zobowiązaniach na karcie kredytowej), które udostępniane są formie Raportów.
Raporty BIK zawierają szczegóły dotyczące kredytu oraz terminowości jego spłat i przekazywane są do banków i SKOK-ów każdorazowo, w odpowiedzi na zapytanie. Dzięki raportom możliwa jest również ocena aktywności kredytowej klienta. Dodatkowo BIK przekazuje ocenę punktową, a także ewentualne informacje pochodzące z bazy Biura Informacji Gospodarczej InfoMonitor, dotyczące przeterminowanych zaległości spoza sektora bankowego. Raport zawiera również informację z Systemu Dokumenty Zastrzeżone, która pozwala przeciwdziałać ewentualnym wyłudzeniom kredytów.
Raporty dotyczące klientów indywidualnych przekazywane do banków, zawierają zawsze te same typy informacji. Rozróżnia się je wyłącznie ze względu na powód złożonego do BIK zapytania. Podstawowym zestawieniem jest Bankowy Raport Kredytowy dla Klienta Indywidualnego. Umożliwia on określenie zdolności kredytowej w chwili ubiegania się o kredyt. Banki mogą wykorzystać go jednorazowo w chwili składania wniosku przez klienta.
Dodatkowym narzędziem dostarczanym przez BIK, które pomaga ocenić sytuację klienta jest tzw. scoring kredytowy. To metoda punktowej oceny ryzyka kredytowego, jakie wiąże się z finansowaniem danej osoby. Program scoringowy oblicza, jak duże jest prawdopodobieństwo, że dany klient spłaci zobowiązanie, na podstawie porównania go z profilem osób, które już wcześniej otrzymały kredyty. Im bardziej profil osoby ubiegającej się o kredyt przypomina profil klientów terminowo spłacających swoje zobowiązania w przeszłości, tym lepsza jest ocena punktowa tej osoby. Ponieważ scoring znajduje coraz szersze zastosowanie w bankowości, jest on wykorzystywany w tej chwili niemal dla wszystkich klientów posiadających lub ubiegających się o kredyty.
Wyższa ocena punktowa oznacza mniejsze prawdopodobieństwo, że dany klient przestanie terminowo spłacać raty kredytów. Osoby z wysokimi ocenami punktowymi są więc chętniej widziane w bankach, ponieważ są postrzegane jako bardziej wiarygodne.
Jak wyliczana jest ocena punktowa? Jest ona sumą punktów uzyskanych przez danego klienta za poszczególne elementy jego profilu. Takim elementem może być przykładowo największe zarejestrowane dotychczas opóźnienie w spłatach kredytów. Największą ilość punktów za ten element przyznaje się osobie, która nie miała nigdy żadnych opóźnień w spłatach, mniejszą klientowi, któremu zdarzały się opóźnienia w spłatach rat kredytowych. Innymi elementami oceny punktowej mogą być przekroczenia limitu na karcie kredytowej. Występuje więc oczywista zależność między charakterystyką profilu klienta, a jego wiarygodnością kredytową – osoby, które do tej pory spłacały terminowo swoje kredyty, z dużo większym prawdopodobieństwem będą równie sumiennie spłacać raty kolejnego kredytu.
Dzięki scoringowi instytucje finansowe mogą szybko, precyzyjnie i przede wszystkim obiektywnie ocenić, jakie jest ryzyko kredytowe dla danej osoby. Ocenie tej może podlegać zarówno stały klient danego banku lub SKOK-u, jak ubiegający się w nim pierwszy raz o kredyt. Oprócz przyspieszenia podjęcia decyzji kredytowej, scoring pozwala obniżyć koszty całego procesu. To z kolei może przełożyć się na bardziej atrakcyjną ofertę. Scoring umożliwia bankom i SKOK-om zarządzanie ryzykiem kredytowym w taki sposób, aby utrzymać wysoki poziom bezpieczeństwa zarówno dla kredytobiorcy jak i dla kredytodawcy, a tym samym zwiększać zaufanie banków i SKOK-ów do klientów.
Wszyscy mamy prawo dostępu do danych na swój temat gromadzonych w BIK. W każdej chwili można więc osobiście przekonać się, co wiedzą o nas banki i SKOK-i. Informacja z BIK może też pomóc zrozumieć decyzję banku lub SKOK-u odnośnie przyznania lub odmowy kredytu. Aby otrzymać raport z BIK zawierający ocenę punktową (Raport PLUS z Informacją o Ocenie Punktowej), wystarczy złożyć wypełniony wniosek w Biurze Obsługi Klienta lub wysłać go listem poleconym. Klienci iPKO, Inteligo i Meritum Banku mają możliwość pobrania takiego raportu poprzez swoje internetowe konto bankowe. Raport ten jest odpłatny.
Jeśli zależy nam na wysokiej ocenie punktowej, ze względu na chęć ubiegania się o kredyt w przyszłości, powinniśmy przede wszystkim dbać o terminowe regulowanie rat kredytów aktualnie spłacanych. Jeśli w najbliższej przyszłości możliwe są problemy ze spłatą zobowiązań, powinniśmy zrobić wszystko co w naszej mocy, aby zapobiec opóźnieniom. Można zwrócić się do banku lub SKOK-u z wnioskiem o zmianę warunków spłaty lub skorzystać z kredytu konsolidacyjnego. Trzeba robić wszystko, aby nie dopuścić do narastania zaległości.
Warto pamiętać, że o przyznaniu kredytu nie decyduje BIK, Dane pochodzące z Biura Informacji Kredytowej mają pomagać w ocenie rzetelności danej osoby oraz oszacować czy będzie w stanie spłacać zaciągnięty kredyt. BIK nie ocenia klienta, a jedynie pokazuje, jakie jest prawdopodobieństwo, że klient o danym profilu spłaci kredyt, o który się ubiega. Decyzje o przyznaniu kredytu podejmuje wyłącznie bank lub SKOK.
Źródło: Clear Communication Group
Weronika Szkwarek
Wojciech Boczoń