Od stycznia 2018 r. w Polsce działa program o nazwie Innovation Hub realizowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. Jest to rządowy projekt wspierający inicjatywy w obrębie rynku innowacji finansowych (FinTech). Na obecnym etapie do programu zgłosiło się 35 firm. Jak sprawdza się nowa inicjatywa i jakie ma dalsze perspektywy?
Branża FinTech
Na wstępie należałoby wspomnieć, czym właściwie jest branża FinTech. Formalnie rzecz ujmując, jest to połączenie sektora finansów z dziedziną nowych technologii. Statystyki wskazują, że branża FinTech to jeden z najszybciej rozwijających się rynków na świecie. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez firmę Deloitte, prawdopodobnie do 2020 r. wzrost inwestycji w firmy z tej branży sięgnie 55 procent. Już teraz wartość branży FinTech w obrębie Europy Środkowo-Wschodniej szacuje się na kwotę 2 miliardów euro. Około 40 procent tej wartości to zasługa polskich podmiotów. Tymczasem mimo tak dynamicznego rozwoju i wysokości osiąganych zysków, wciąż brakuje szczegółowych regulacji w tym zakresie.
Program Innovation Hub
Brak odpowiednich regulacji prawnych doprowadził do stworzenia programu Innovation Hub, którego celem jest udzielanie pomocy przedsiębiorcom działającym w obszarze innowacji finansowych – FinTech. Szeroko rozumiany obszar technologii i innowacyjności od kilku lat znajduje się pod szczególną opieką zarówno instytucji polskich, jak i unijnych. Chodzi o to, aby stworzyć innowatorom bezpieczne i przyjazne środowisko do pracy nad niejednokrotnie rewolucyjnymi projektami, które zostaną docenione nie tylko w Europie, ale i na świecie. Przedsiębiorcy z branży FinTech wielokrotnie podkreślali, że wdrażając swoje pomysły, spotykają się z licznymi barierami w postaci skomplikowanych i jednocześnie niejasnych regulacji prawnych. Polskie prawo nie jest do końca dostosowane do nowej rzeczywistości informatycznej, technicznej i technologicznej. Przykładem tych przeszkód może być chociażby forma rozliczania dochodów z popularnych w ostatnim czasie kryptowalut, o ile proponowane w ramach tego produkty i usługi wpiszą się w schemat Innovation Hub. Komisja Nadzoru Finansowego skierowała zatem swój program do podmiotów planujących rozpoczęcie działalności w tej części rynku finansowego, posiadających innowacyjny produkt lub usługę opartą na nowoczesnych technologiach informatycznych, a także do podmiotów, które w ramach dotychczas prowadzonej działalności planują wdrożyć produkt lub usługę mieszczącą się w zakresie nowoczesnych technologii informatycznych. Kryteriami pozwalającymi na zakwalifikowanie danego podmiotu do programu są: innowacyjny charakter rozwiązania, dokonanie przez firmę wstępnej analizy otoczenia regulacyjno-prawnego, a także realna potrzeba wsparcia (brak innych środków w tym zakresie).
Założenia programu Innovation Hub
W ramach programu Innovation Hub podmiot branży FinTech może uzyskać pomoc w zakresie identyfikacji właściwych przepisów prawa, regulacji i stanowisk nadzorczych, mających zastosowanie do danego podmiotu, modelu biznesowego, oferowanego produktu lub usługi finansowej, a nadto może uzyskać informacje o zasadach działania nadzoru, trybie uzyskania zezwolenia na prowadzenie określonego rodzaju działalności oraz dokumentach i wytycznych, dostępnych na stronie Komisji Nadzoru Finansowego. Nad całym procesem czuwa Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. Celem działania tej instytucji jest zwiększenie pewności wśród przedsiębiorców i zachęcenie ich do rozwoju dotychczas prowadzonych badań. Komisja Nadzoru Finansowego ma zatem pełnić rolę doradcy. Trzeba jednak pamiętać, że jej stanowisko nie ma charakteru wiążącego, a zatem nie daje gwarancji, że wskazane rozwiązanie jest słuszne. Nie można się na tę opinię powoływać przed organami administracji państwowej i sądami, ponieważ nie stanowi ona opinii prawnej albo interpretacji przepisów prawa. Niewątpliwie jednak Innovation Hub jest pewnego rodzaju ułatwieniem dla przedsiębiorców z branży FinTech, chociażby w procesie uzyskania stosownych licencji.
Ocena funkcjonowania programu i dalsze perspektywy
W pierwszym półroczu istnienia programu Innovation Hub z oferowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego usług skorzystało 35 różnych podmiotów, poruszających się w obszarze usług płatniczych, crowdfundingu, robo-doradztwa, kryptowalut oraz Initial Coin Offering (ICO). Większość firm pochodzi z Polski, ale nie zabrakło również międzynarodowych „graczy”. W grupie podmiotów korzystających z pomocy KNF znajdują się zarówno start-upy, czyli początkujące firmy, jak i duże podmioty wprowadzające nowy, innowacyjny produkt lub usługę na rynek, na którym już zdążyły zaistnieć jako silne i dobrze prosperujące przedsiębiorstwa.
Pół roku funkcjonowania Innovation Hub ocenić należy bardzo pozytywnie. Coraz częściej słyszy się o podniesieniu rangi tego projektu w przyszłości i zmianie charakteru wydawanych przez Komisję opinii. Obecnie są to wyłącznie opinie o charakterze konsultacyjnym, ale być może w niedalekiej przyszłości będą miały moc wiążącą w różnego rodzaju postępowaniach, chociażby przed organami podatkowymi. Innovation Hub znajduje się pod specjalnym nadzorem Departamentu Innowacji Finansowych FinTech. Tam też dużo uwagi poświęca się stopniowemu rozwojowi projektu. Istnieją nawet plany powołania tak zwanej piaskownicy regulacyjnej, mającej za zadanie ułatwić firmom rozpoczęcie działalności fintechowej – ma to być forma uzyskania stosownej licencji „na próbę”.
Zbyt wolne ustawodawstwo
Podsumowując pół roku działania Innovation Hub należy zdecydowanie pochwalić podjęte do tej pory inicjatywy ze strony Komisji Nadzoru Finansowego. Działania organu mają spójny i rzetelny charakter. Cechuje je uporządkowanie i systematyka działania. W tym kontekście należy jednak zauważyć, że w materii FinTech brakuje kompleksowej regulacji ustawowej. Niezrozumiałe jest tak powolne działanie polskiego rządu w kwestii sformułowania chociażby ogólnych reguł i zasad postępowania wobec kryptowalut i innych dziedzin FinTech.
Radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec
Michał Kisiel
