Życie na kredyt jest dla wielu młodych ludzi jedyną możliwością na rozpoczęcie samodzielnego życia. Jak wynika z badania „Finansowy portret młodych” Krajowego Rejestru Długów niemal połowa Polaków do 35. roku życia skorzystała choć raz z kredytu lub pożyczki. Średnio miesięcznie z tego tytułu konta młodych topnieją aż o 603 zł w przypadku rat pożyczek i 739 zł w przypadku rat kredytu hipotecznego.
Ponad 2/5 Polaków do 35. roku życia w ostatnim czasie nie było stać na zakup tego, co potrzebowali. Na liście wymarzonych rzeczy najczęściej znajdowały się meble, ubrania, sprzęt elektroniczny, sprzęt AGD, żywność, samochód lub motocykl. Częściej na brak gotówki narzekały kobiety niż mężczyźni (46% kobiet i 37% mężczyzn), ale to także one rzadziej pracują i często zarabiają mniej. Inaczej sytuacja wygląda, jeśli chodzi o wiek. Mimo że osoby po trzydziestce w większości pracują i zarabiają najwięcej, to właśnie one najczęściej spotykają się z sytuacją, że brakuje im pieniędzy. Z pewnością wiąże się to z większą samodzielnością tej grupy, a co za tym idzie pojawieniem się potrzeb, których nie mieli, gdy byli młodsi. Rodziny z dziećmi (48%) częściej wskazują na brak pieniędzy niż single (34%), czy osoby mieszkające z rodzicami (41%).
Dobry zwyczaj nie pożyczaj – chyba, że musisz
Rozwiązaniem problemu z brakiem pieniędzy może być zakup na raty, czy zapłacenie kartą kredytową. Aż 46% młodych choć raz w życiu korzystała z oferty kredytów lub pożyczek. Liczba osób, które zapożyczyły się rośnie wraz z wiekiem. O tyle, ile wśród osób do 25. roku życia pieniądze pożyczył co piąty badany, to w grupie osób po „trzydziestce” było to już siedmiu na dziesięciu. Po pożyczki i kredyty dużo rzadziej sięgają osoby z wykształceniem podstawowym, aż trzy czwarte nigdy z nich nie korzystały. Najrzadziej z takiej możliwości finansowania korzystają osoby, które uczą się i studiują. W tej grupie z kredytów lub pożyczek korzystało kiedykolwiek jedynie 6%.
– Dla osób do 35. roku życia, w większości wychowanych w realiach wolnego rynku, życie na kredyt nie jest niczym złym, wręcz przeciwnie, zaspokajanie potrzeb, często otoczkowych, odbywa się przy wykorzystaniu nie tyle własnych oszczędności, co kredytów, pożyczek – mówi profesor Anna Dąbrowska, z Instytutu Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur. – Pod tym względem zdecydowanie różnią się od swoich rodziców, dla których w większości wzięcie kredytu/pożyczki jest bardzo poważną decyzją życiową. Trudno się dziwić młodym ludziom, bowiem współczesny rynek zachęca do kupowania, a produkty są na wyciągnięcie ręki, w myśl zasady „kup dzisiaj, zapłać jutro”. Banki i instytucje parabankowe zachęcają do sięgania po łatwy” pieniądz – dodaje.
Głównym powodem zaciągania przez młodych zobowiązań finansowych, był zbyt duży jednorazowy wydatek, by kupić rzecz za własne pieniądze. Jednak młodzi są także kuszeni bogatą ofertą „pożyczek za 0%”, najczęściej w sklepach z artykułami AGD lub RTV. Na większą opłacalność pożyczki lub kredytu w porównaniu z płaceniem za gotówkę wskazywał aż co czwarty młody Polak. Pokazuje to, że młodzi boją się nie samych zobowiązań, ale kosztów z nimi związanych.
– W badaniu „Finansowy portret młodych” zapytaliśmy też młodych Polaków, którzy nie biorą pożyczek, o przyczyny tej decyzji – mówi Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. – Większość z nich, bo aż dwie trzecie, nie miała potrzeby zapożyczania się. Jednak co czwarty młody zadeklarował, że nie korzystał z kredytów i pożyczek, bo nie miał odpowiedniej zdolności kredytowej. Może to wskazywać, że osoby te chętnie skorzystałyby z „zastrzyku gotówki”, ale powstrzymuje je brak możliwości – dodaje.
Na brak zdolności kredytowej częściej narzekają osoby do 25. roku życia, osoby uczące się, oraz z wykształceniem podstawowym i średnim. Innym powodem wolności od zobowiązań finansowych, jest brak możliwości opłacania kolejnych miesięcznych zobowiązań. Takie ostrożne zachowanie dużo mówi o kondycji finansowej tego pokolenia, ale też o ich racjonalnym podejściu.
Telewizor na kredyt
Najczęściej pożyczki zaciągane są na zakup sprzętów AGD lub RTV, samochodu, skutera, motocyklu lub przeprowadzenie remontu domu czy mieszkania. Jak wynika z raportu „Finansowy portret młodych” priorytety pożyczek wśród młodych zmieniają się wraz z wiekiem. Najmłodsi, od 18. do 25. roku życia, jeśli już pożyczają, to robią to, aby konsumować i realizować swoje marzenia. Pieniądze wykorzystują na zakup samochodu, skutera lub motocykla (37%). To także w tej grupie wiekowej, pożyczone pieniądze częściej niż wśród starszych, przeznaczane są na wyjazd na wakacje (8%), czy hobby (6%). Z drugiej strony, dla co piątego młodego pożyczka jest koniecznością, zaciąga ją po to, by spłacić dotychczasowe długi lub pokryć bieżące wydatki. Wśród starszych, do takich sytuacji dochodzi zdecydowanie rzadziej.
Osoby w okolicach „trzydziestki” najczęściej decydują się na pożyczkę, aby kupić coś do domu, lub zrobić remont, ale to także oni częściej mieszkają samodzielnie. W tej grupie wiekowej rośnie też udział osób, które decydują się na kredytowanie nieruchomości – zdecydowało się na to niemal trzech na dziesięciu trzydziestolatków. Procedura pozyskania kredytu hipotecznego jest bardzo skomplikowana i przechodzą ją jedynie ci, którzy mają najbardziej stabilną sytuację na rynku pracy.
– Wśród osób do 25. roku życia odnotowano także najwyższy wskaźnik odpowiedzi na „bieżące wydatki konsumpcyjne”. Z raportu Instytutu Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur przeprowadzonych w II połowie 2013 roku wynika, że ludzie młodzi często nie bilansują swoich budżetów, nie robią zakupów z listą i zdarza im się wyrzucać nie tylko przeterminowaną, ale i dobrą żywność. W tej grupie odnotowano także najwyższe wskazania na dwa kolejne cele zaciągania zobowiązań, a mianowicie: wyjazd na wakacje i hobby. Oznacza to zaspokajanie potrzeb wyższego rzędu, doznawanie przyjemności bez względu na koszty i realne możliwości finansowe. Moda na pewne kierunki geograficzne także skłania do zrealizowania wyjazdu za wszelką cenę. Liczę się Ja i moje potrzeby, a wyjazd na wakacje czy hobby często jest elementem wyróżnienia się, naśladowania liderów, a niekiedy prestiżu czy samorealizacji – dodaje profesor Dąbrowska.
Bank numerem 1
Młodzi, którzy chcą pożyczyć pieniądze najczęściej kierują się do banku (79%), dużo rzadziej do pośredników oferujących kredyty ratalne w sklepach (17%) oraz firm pożyczkowych (12%). Z oferty tych ostatnich częściej korzystają osoby do 25. roku życia (35%) oraz osoby pracujące dorywczo (36%) i bezrobotne (24%). Taka zależność może wynikać z trudności w otrzymaniu przez nich pożyczki z banku. Firmy pożyczkowe są mniej restrykcyjne, jeśli chodzi o wyliczanie zdolności kredytowej.
Średnie miesięczne zobowiązanie gospodarstw domowych młodych z tytułu pożyczek wynosi 603 zł, a kredytów hipotecznych – 739 zł. Raty niemal co dziesiątego badanego wynoszą powyżej 999 zł. Większe zobowiązania miesięczne mają osoby pozostające w związku małżeńskim (rata pożyczki: 814 zł, rata kredytu: 960 zł) niż osoby niezamężne (rata pożyczki: 439 zł, rata kredyt: 513 zł). Największe zobowiązania mają rodziny z dziećmi, co miesiąc ich konto topnieje o 831 zł z tytułu pożyczek i 1017 zł z tytułu kredytu hipotecznego. Struktura wydatków na zobowiązania potwierdza, że to właśnie z kredytów młodzi ludzie budują swoją samodzielność i dorosłe życie.
Młodzi dłużnicy
Raty pożyczek i kredytów są wysoko na liście priorytetów płatności Polaków. Jedynie 9% młodym zdarzyło się nie zapłacić w terminie raty pożyczki, 8% raty kredytu hipotecznego, a 6% spłacić w terminie karty kredytowej. Zdarza się jednak, że młodzi nie płacą i trafiają do rejestrów dłużników, a to może im przysporzyć wielu problemów.
– Młodzi muszą pamiętać, aby budować swoją historię kredytową zarówno w biurze informacji kredytowej, jak i biurach informacji gospodarczej – mówi Adam Łącki. – Nie mogą dopuścić do sytuacji, że znajdą się na liście dłużników już na początku swojego dorosłego życia, bo wiele jeszcze przed nimi. W bazie danych Krajowego Rejestru Długów mamy aktualnie ponad 770 tysięcy osób poniżej 35. roku życia. Jest to zadłużenie z różnego tytułu – niespłaconych pożyczek, kredytów, ale też niezapłaconych rachunków za czynsz i media. Łącznie młodzi mają przeterminowane należności na niemal 4 mld złotych. Najbardziej zadłużony młody ma 34 lata i 4,8 mln długu– dodaje.
Dlatego bardzo istotne jest to, aby zaciągać nowe zobowiązania rozsądnie i mieć świadomość, że przed młodymi całe życie.
Badanie „Finansowy portret młodych” zostało zrealizowane przez instytut badawczy Millward Brown na zlecenie Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. Zrealizowano je na reprezentatywnej dla całej populacji grupie Polaków od 18 do 35 roku życia.
