Przytłaczająca część rynku należy do systemu Visa – 66,1 proc. I choć udział tej organizacji nieznacznie spada, to drugiemu w kolejności (30,5 proc. rynku) systemowi MasterCard wciąż daleko do lidera. Pozostałe systemy (Diners Club, JCB, American Express) mają łącznie 3,4 proc. rynku. Liczba i udział poszczególnych rodzajów kart płatniczych na rynku oddaje zmiany, jakie zachodzą w postrzeganiu kart przez klientów, banki i akceptantów oraz o ich silnym zakorzenieniu się w naszej rzeczywistości. I tak, do każdego rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego dodawana jest karta debetowa. Za drobną opłatą, całkiem bez opłat, ale na debetowej przygoda z kartami się zwykle nie kończy. Tak jak pod koniec lat dziewięćdziesiątych w dobrym tonie było mieć kartę, z podkreśleniem „mieć”, a nie używać jej, tak obecnie w dobrym tonie staje się mieć i używać karty przedpłaconej. Do tego najlepiej z anteną, czyli bezstykowej, np. maleńkiej, przyklejonej na telefon Visy, wydawanej przez ING Bank Śląski lub MasterCard z Polbanku.
Rynek w liczbach
W trzecim kwartale tego roku płacono w Polsce kartami 358 mln razy i za ich pośrednictwem wydano łącznie 86,2 mld zł. W ujęciu rocznym zanotowano wzrost liczby płatności kartami o 1,5 proc. i wzrost wolumenu płatności o 3 proc.
Przeważającą większość transakcji kartowych – aż 85 proc. – przeprowadzono przy użyciu kart debetowych. Kart debetowych użyto w 13,9 proc. transakcji, a obciążeniowych w 1,1 proc. Średnia wartość transakcji w trzecim kwartale wynosiła 241 zł, czyli nieznacznie więcej niż w drugim kwartale – 237 zł.
Liczba transakcji gotówkowych przeprowadzonych z użyciem kart spada, ale nieznacznie. W III kwartale tego roku było ich 177,2 mln na łączną kwotę 66,3 mld zł, a rok wcześniej 178,3 mln operacji na kwotę 64,3 mld zł (tu wzrost o 3,1 proc.). Średnia wartość transakcji gotówkowej z użyciem karty wynosiła 374 zł, a w poprzednim kwartale 361 zł.
Kartowym transakcjom gotówkowym sprzyja rosnąca liczba bankomatów. Jest ich dzisiaj w Polsce 15 205. Bankomaty realizowały dziennie średnio 124 wypłaty. Łącznie, w trzecim kwartale z bankomatów korzystano 169,6 mln razy i wypłacono łącznie 63,1 mld zł.
NBP w raporcie kwartalnym o kartach płatniczych zaznacza, że utrzymująca się od lat na podobnym poziomie dynamika wzrostu liczby kart płatniczych nie wymaga od banku ingerencji w ten rynek. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że po raz pierwszy odnotowano przewagę transakcji bezgotówkowych nad wypłatami z bankomatów. Tylko gdzie ta rewolucja?
Moda na prepaidy…
Karty przedpłacone zaczęli doceniać zarówno konsumenci, jak i pracodawcy oraz organizacje rządowe. Prepaidy eliminują ryzyko zadłużenia się w karcie przez nieuwagę, a także redukują koszty wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń pieniężnych.
Wzrost rynku płatności prepaid w Europie (pod względem ogólnej liczby kart), wg szacunków PSE Consulting (badania przeprowadzone na zlecenie MasterCard Europe), może wynieść do 132 mld euro obrotu w 2015 r. Same tylko świadczenia wypłacane przez organizacje rządowe osiągną wówczas ok. 9 mld euro. System prepaid może zatem z powodzeniem wspomóc realizację płatności w ramach pomocy społecznej, świadczeń korporacyjnych oraz płatności wynagrodzeń (głównie dla pracowników sezonowych, zatrudnianych na krótkie okresy i nie posiadających rachunku w banku).
– W miarę jak w Europie wzrasta bezrobocie, pracodawcy zaczynają postrzegać karty prepaidowe jako wygodny sposób wypłacania pakietów świadczeń i odpraw dla zwalnianych pracowników – uważa Matthew Lanford, szef działu Prepaid w MasterCard Europe. – Dla organizacji rządowych takie karty mogą stać się narzędziem do wypłacania zasiłków dla bezrobotnych oraz do migracji – od systemów „papierowych” do „plastiku”, co może zwiększyć oszczędności i zredukować koszty administracyjne. Jeśli połączymy to z rosnącym brakiem zaufania konsumentów do banków i usług finansowych w ogóle, to zauważymy, że trend ten może zwiększyć liczbę osób, które porzucą tradycyjne usługi bankowe na rzecz bardziej dostępnych metod płatności. To z kolei może stanowić doskonałą okazję dla rozwoju programów prepaidowych, z którymi łatwiej będzie można dotrzeć do grupy tzw. nieubankowionych konsumentów, dotkniętych kryzysem finansowym.
…i karty z antenką
PayPass i PayWave – czyli proponowane przez MasterCard i Visa rozwiązania usprawniające płatność kartą i podnoszące jednocześnie bezpieczeństwo takich transakcji – szturmem wdzierają się na polski rynek. Karty zbliżeniowe, czy inaczej bezdotykowe, przybierają formę naklejek na telefon komórkowy (wydają je w Polsce Polbank i ING Bank Śląski), zegarków (Bank Zachodni WBK) i breloczków do kluczy (to na razie za granicą).
Pierwsze karty zbliżeniowe wydał już dwa lata temu, we współpracy z MasterCard, Bank Zachodni WBK, niekwestionowany lider we wdrażaniu nowości kartowych w Polsce. Były wówczas akceptowane w sieci McDonald’s i w niewielkiej liczbie punktów handlowo-usługowych, usytuowanych przy głównych trasach komunikacyjnych w Warszawie (metro) i w kilku innych dużych miastach. W marcu do grona akceptantów kart zbliżeniowych dołączył „Ruch”. W lipcu ubiegłego roku MasterCard rozdawał AlterKarty PayPass na Festiwalu Open’er. Stały się również oficjalnym środkiem płatniczym na Coce Live Music Festival. A potem nastąpił przełom. Karty z anteną zagościły na imprezach masowych, w sieciach handlowych, na wyższych uczelniach.
Ale nie tylko MasterCard święci tryumfy. W użytkowaniu jest już ponad 100 tys. kart Visa PayWave, a co najmniej kilka razy więcej takich kart pojawi się na rynku już w nadchodzącym roku.
– Szybki przyrost kart Visa z mikroprocesorem EMV oraz trwające w 7 bankach przygotowania do wydawania kart Visa z dodatkową funkcją zbliżeniową zaowocują w ciągu 12 miesięcy przynajmniej kilkukrotnym wzrostem ich liczby, która już obecnie przekroczyła 100 tys. – mówi Małgorzata O’Shaughnessy, dyrektor generalna Visa Europe w Polsce.
Obecnie karty Visa PayWave są przyjmowane w placówkach detalicznych wyposażonych w ponad 3,5 tys. czytników kart zbliżeniowych obsługiwanych przez eService.
Visa Europe wspólnie z agentami rozliczeniowymi rozpoczęła cykl spotkań warsztatowych, które mają na celu przedstawienie obsługiwanym przez nie sieciom detalicznym korzyści płynących z rozpoczęcia akceptacji kart Visa PayWave.
Do końca tego roku trzech kolejnych agentów rozliczeniowych otrzyma certyfikację Visa, umożliwiającą bezpieczną – zarówno dla użytkownika, jak i dla banku – obsługę płatności zbliżeniowych.
– Przewidujemy, że do końca przyszłego roku wszyscy agenci rozliczeniowi będą aktywnie rozwijać na polskim rynku sieć akceptacji kart zbliżeniowych Visa PayWave – dodaje Małgorzata O’Shaughnessy.
Szał wydatków
Dzień największych zakupów internetowych przypada zwykle w najbliższy początkowi grudnia poniedziałek. W tym roku był to 30 listopada. Użytkownicy kart Visa w Europie wydali ponad 318 mln euro, 13 proc. więcej niż przed rokiem, a dwie trzecie z tej liczby opłacono kartami debetowymi. W ubiegłym roku megaponiedziałek przypadł na 1 grudnia. Wydano wówczas ponad 280 mln euro. Ten rekord Europejczycy pobili już 2 listopada. Z danych organizacji Visa wynika, że liczba transakcji internetowych w dniu 30 listopada wyniosła ok. 4,5 mln, a okresem szczytowym był czas przerwy na lunch i godzina 19. W ciągu całego dnia średnia wartość transakcji w sieci z użyciem kart Visa dokonywanych w czasie jednej minuty osiągnęła poziom 220 tys. euro.
W tradycyjnych sieciach handlowych dniem największych zakupów jest zazwyczaj piątek lub sobota bezpośrednio poprzedzające święta Bożego Narodzenia. Lecz w tym roku, kiedy Boże Narodzenie przypada właśnie w piątek, dniem tym będzie – według przewidywań Visa Europe – środa 23 grudnia.
Zbliżenie do piłki
Od połowy grudnia kartami zbliżeniowymi PayPass można płacić za bilety wstępu na sześć stadionów polskiej drużyn I-ligowych. Z wygody, jaką daje to rozwiązanie, będą mogli korzystać kibice na stadionach: Polonii Warszawa, Ruchu Chorzów, Lechii Gdańsk, Odry Wodzisław, GKS Bełchatów oraz Polonii Bytom. Docelowo MasterCard PayPass ma być technologią zintegrowaną z dotychczas funkcjonującymi Kartami Kibica.
– Wierzę, że akceptacja kart i urządzeń z technologią PayPass na stadionach to strzał w dziesiątkę, hattrick ze względu na łatwość użycia, oszczędność czasu i bezpieczeństwo tego rozwiązania – komentuje Krzysztof Drzyzga, new business development manager przedstawicielstwa MasterCard Europe w Polsce. – Dzięki temu rozwiązaniu polskie kluby dołączają do takich gigantów, jak stadion Vfb Stuttgart.
Karty i urządzenia płatnicze PayPass wydają obecnie Bank Zachodni WBK, ING Bank Śląski, Alior Bank, mBank, MultiBank i Polbank. l