Po czterech latach spadków, 2013 r. przyniósł wzrost liczby kredytów konsumpcyjnych. Banki i SKOK-i udzieliły ich w zeszłym roku 6,6 mln czyli o jedną dziesiątą więcej niż w 2012r. Wzrosła też liczba pożyczek udzielonych przez serwisy pożyczek społecznościowych. Kokos.pl pożyczył już ponad 107 mln zł. I choć na tle liderów – Wielkiej Brytanii czy Stanów Zjednoczonych – polski rynek pożyczek społecznościowych jest mikrusem, to jednak należy on do najszybciej rozwijających się w Europie.
Pożyczki społecznościowe powstały jako uzupełnienie oferty bankowej i alternatywa m.in. dla tzw. „chwilówek”. Za pośrednictwem serwisów social lending często można pożyczyć pieniądze znacznie taniej niż w firmach pożyczkowych. O celu i wysokości pożyczki, jej oprocentowaniu, terminie kredytowania i spłaty użytkownicy decydują bowiem wyłącznie między sobą, bez żadnych pośredników.
Social lending rośnie w siłę
Sam pomysł społecznościowego pożyczania pieniędzy narodził się w Wielkiej Brytanii, gdzie do tej pory funkcjonuje najwięcej portali tego typu, m.in. Funding Circle, Folk2Folk, Ratesetter, Assetz Capital czy Wellesley. To tutaj działa też najstarszy na świecie i największy w Europie portal pożyczek społecznościowych P2P – ZOPA (Zone Of Possible Agreements). Portalom oferującym pożyczki społecznościowe sprzyja także brytyjski rząd, który w 2013 roku postanowił pożyczyć 100 milionów funtów na nietradycyjne formy bankowości, z czego aż 55 milionów funtów trafiło do 4 brytyjskich firm, funkcjonujących właśnie w obszarze social lendingu.
Na założonej w 2005 roku platformy ZOPA można pożyczać już od 10 funtów, maksymalnej kwoty pożyczki nie ma, jak mawiają Anglicy: sky is the limit. Użytkownicy platformy wymienili między sobą już 551 milionów GBP, z czego tylko w zeszłym roku było to ponad 190 milionów GBP. Łączny zysk inwestorów ZOPA przekracza 28 milionów GBP, a średnia pożyczka sięga 7,5 tys. GBP. Pożyczki można zaciągać tu w dwóch formach: krótkoterminowe (spłata po 2-3 latach) oraz długoterminowe (spłata po 4-5 latach). W samym tylko kwietniu br. użytkownicy ZOPA pożyczyli sobie łącznie 21,35 mln funtów, o 10% więcej niż w poprzednim miesiącu. Suma udzielonych na ZOPA pożyczek podwaja się średnio co pół roku. ZOPA restrykcyjnie klasyfikuje użytkowników pod kątem ich historii finansowej oraz ryzyka spłaty na kategorie A*, A oraz B, bazując na ustaleniach agencji Equifax. Dzięki temu odsetek niespłacanych zobowiązań na ZOPA wynosi niecały 1%.
Ale największej pożyczki społecznościowej udzielonej w Wielkiej Brytanii nie firmowała wcale ZOPA. Rekordowa pożyczka opiewała na 1,5 miliona funtów i została sfinalizowana w młodym serwisie Assetz Capital, założonym pod koniec 2012 roku. Pożyczkobiorca zebrane fundusze chciał wykorzystać na wybudowanie i modernizację kwater studenckich w Nottingham. Już ten przykład wystarczy, by obalić tezę, jakoby rynek pożyczek społecznościowych należał do obszaru „mikro-finansowania”.
Hollywood też pożycza online
Światowym liderem pożyczek społecznościowych są jednak Stany Zjednoczone, których udział w rynku sięga aż 72%. Dla porównania – udział państw europejskich to 26%, reszta świata wypełnia pozostałe 2% rynkowego udziału. W USA funkcjonują wprawdzie liczne portale tego typu, ale na pierwsze miejsce wybija się jednak zdecydowanie Lending Club, największy na świecie portal typu social lending. Na chwilę obecną wystawiono tam 296 879 aukcji z prośbą o pożyczkę, a suma zaciągniętych pożyczek wynosi aż 4 034 212 750 dolarów. Czysty zysk inwestorów Lending Clubu od początku istnienia portalu sięga 379 133 060 dolarów. Najwięcej pożyczają mieszkańcy stanów Kalifornia (łącznie 644 357 150 dolarów) oraz Nowy Jork (łącznie 344 688 275 dolarów). Tylko od początku tego roku użytkownicy Lending Clubu wystawili 56 557 aukcji pożyczkowych na kwotę 791 348 200 dolarów. Najczęściej użytkownicy Lending Club pożyczają pieniądze na refinansowanie (61% wszystkich pożyczek), spłatę karty kredytowej (22%) oraz remont domu (5,5%). Do tej pory użytkownicy platformy pożyczyli sobie łącznie ponad 4 miliardy dolarów, a zysk inwestorów wynosi niespełna 380 milionów dolarów.
Według amerykańskich specjalistów już teraz udział kredytów bankowych na rynku pożyczek w USA stopniał do niecałych 25%. W znacznej mierze jest to zasługa zaufania, jakim Amerykanie obdarzyli pożyczki społecznościowe, które wzięły na siebie wypełnienie luki kredytowej. W dobie kryzysu gospodarczego spadek ufności do banków przełożył się na wzrost zainteresowania alternatywnymi formami bankowości. Potwierdzają to statystyki opracowane choćby przez Uniwersytet Kalifornijski, zgodnie z którymi rynek pożyczek społecznościowych w Stanach Zjednoczonych w ciągu roku wzrósł aż o 91% (porównano tutaj końcówkę roku 2012 do końcówki roku 2013).
W Europie wartość rynku social lending wynosiła w 2012 r. 1 bilion EUR. To w przybliżeniu wartości wszystkich pożyczek konsumenckich na starym kontynencie. Sporo. Ważniejsza jest jednak dynamika wzrostu, która w niektórych państwach sięga znacznie powyżej 100% – to więcej niż w Stanach Zjednoczonych.
Obok Wielkiej Brytanii, internauci chętnie pożyczają między sobą pieniądze na południu Europy i w Niemczech. U naszych zachodnich sąsiadów na głównego gracza na rynku pożyczek społecznościowych wyrósł serwis Auxmoney. Portal z Düsseldorfu pozwala swoim użytkownikom, których jest już ponad 674 tysiące, na zaciągnięcie pożyczki sięgającej 25 tysięcy euro. Póki co na Auxmoney udzielono ponad 20 tysięcy pożyczek na łączną kwotę 98 191 350 euro. We Włoszech na czoło wysuwa się mediolańska platforma Smartika, znana dawniej jako ZOPA Italy. Miesięczna rata spłaty pożyczki oferowanej przez użytkownika Smartiki bywa niekiedy nawet o 25% niższa niż w przypadku korzystania z tradycyjnych form bankowości. Zysk inwestorów sięga tu natomiast średnio 6,5% w skali roku.
Mam 96 lat, pożyczam społecznościowo
Rynek social lending w Polsce zaczął się tworzyć w 2008 r. – wówczas pojawił się portal Kokos.pl, pierwszy w Polsce serwis skupiony wyłącznie na pożyczkach społecznościowych. Wkrótce po nim wystartowały kolejne serwisy, okazało się jednak, że temat pożyczek społecznościowych sprawił niektórym z nich ogromne trudności. Przykładem może być Monetto.pl, które zakończyło działalność po niespełna dwóch latach działalności. Okazało się, że samo posiadanie środków, serwera, pomysłów nie wystarczy. Portalu pożyczek społecznościowych nie da się zrobić w kilka miesięcy za duże nawet pieniądze i zostawić samemu sobie. To raczej proces nieustannego uczenia się i rozwoju – zarówno ze strony użytkowników jak i właścicieli portalu.
Taką drogą – konsekwentnie wprowadzanych modyfikacji i ulepszania sposobu weryfikacji użytkowników – poszedł Kokos.pl, który stał się największym serwisem social lending w Polsce i jednym z głównych filarów rynku pożyczek społecznościowych na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Użytkownicy portalu od początku jego istnienia wymienili między sobą już 107,2 miliona złotych. Wprawdzie to dużo mniej niż użytkownicy serwisów brytyjskich czy amerykańskich, ale już niewiele mniej niż internauci zza naszej zachodniej granicy. I co warte odnotowania, ilość pożyczonych w ten sposób pieniędzy systematycznie rośnie. W ubiegłym roku w Kokos.pl wystawiono 27 340 aukcji (sfinalizowano 6 465 pożyczek o średniej wartości 2 693 zł) o 6 tysięcy więcej niż rok wcześniej i aż o 12 tysięcy więcej niż w 2011 r. W sumie z Kokos.pl skorzystało już prawie 250 tysięcy osób, które założyły w sumie ponad 96 tysięcy aukcji pożyczkowych. Najstarszy użytkownik platformy ma 96 lat, najmłodszy – 18 lat.
Przyczyn rosnącej popularności pożyczek społecznościowych jest kilka. Po pierwsze, są one atrakcyjną alternatywą dla parabanków. Można w ten sposób pożyczyć pieniądze taniej niż w firmach pożyczkowych. Średnie oprocentowanie w Kokos.pl wynosi obecnie 18,28%, ale zdarzają się pożyczki udzielone nawet na 1%. Po drugie, wysoka jest spłacalność, co jest zasługą stale udoskonalanego systemu weryfikacji użytkowników. Nowi użytkownicy portalu mogą pożyczać maksymalnie 1 000 zł (zaufani nawet 250 tys. zł), inwestor może zainwestować jednorazowo w aukcję od 50 zł do 5 000 zł. Samo pożyczanie społecznościowe jest bezpieczne – średnia spłacalność pożyczek w Kokos.pl wynosi 90%, czyli w zasadzie tyle, ile w sektorze bankowym. To napędza inwestorów, którzy chętnie pożyczają internautom pieniądze, bo mogą zarobić w ten sposób znacznie więcej niż na lokacie bankowej.
Choć do światowej czołówki nieco nam brakuje, to nic nie wskazuje na to, by polski social lending z biegiem czasu (i wzrostem zaufania użytkowników) nie powtórzył sukcesu, który ma miejsce na Zachodzie. Statystyki są obiecujące – z roku na rok zainteresowanie pożyczkami społecznościowymi w naszym kraju wzrasta, rośnie też liczba i wysokość zaciąganych pożyczek oraz inwestorów chętnych lokować swoje pieniądze na wystawianych aukcjach. Podwaliny zostały już położone. Teraz wszystko w rękach przedsiębiorczych ludzi.
/ Kokos.pl
