Zgodnie z nowymi zasadami, które wchodzą jutro w życie, towarzystwa ubezpieczeniowe działające na terenie Unii Europejskiej będą zobowiązane naliczać taką samą składkę dla kobiet i mężczyzn za takie same produkty ubezpieczeniowe, nie różnicując jej wysokości ze względu na płeć.
Oznacza to, że ceny ubezpieczeń mogą wzrosnąć lub spaść w perspektywie krótkoterminowej w przypadku niektórych kategorii konsumentów, jednak z czasem zmiany powinny się zrównoważyć. Zmiany zostają po tym, jak Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że różna wysokość składek dla kobiet i mężczyzn oparta wyłącznie na kryterium płci jest niezgodna z zasadą jednolitej dla obu płci struktury cenowej zawartą w przepisach UE dotyczących równości płci oraz z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej.
„Równość płci stanowi prawo podstawowe w Unii Europejskiej i Trybunał Sprawiedliwości wyraźnie orzekł, że odnosi się to także do cen ubezpieczeń”, powiedziała wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Branża ubezpieczeniowa miała ponad rok na przygotowanie się do wprowadzenia jednolitej dla obu płci struktury cenowej, a Komisja Europejska wspomagała w tym okresie branżę w dostosowaniu się do nowych zasad. Komisje będzie monitorować, w jaki sposób branża ubezpieczeniowa będzie stosować te nowe zasady w praktyce ”.
W wyroku z dnia 1 marca 2011 r. w sprawie Test-Achats (C–236/09), Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dał towarzystwom ubezpieczeniowym czas do dnia 21 grudnia 2012 r. na zmianę polityki cenowej w celu jednakowego traktowania klientów płci męskiej i żeńskiej pod względem składek ubezpieczeniowych i korzyści (MEMO/11/123).
Po wyroku Trybunału wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, spotkała się we wrześniu 2011 r. z najważniejszymi unijnymi towarzystwami ubezpieczeniowymi, aby omówić sposób, w jaki Komisja może pomóc branży w dostosowaniu się do wyroku Trybunału (MEMO/11/624). W związku z powyższym w dniu 22 grudnia 2011 r. Komisja przedstawiła branży konkretne wskazówki w sprawie wykonania orzeczenia (IP/11/1581).
Kontekst
Sprawa Test-Achats (C-236/09), przekazana przez belgijski Trybunał Konstytucyjny, dotyczyła dyskryminacji ze względu na płeć w strukturze cenowej ubezpieczeń. W dniu 1 marca 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził nieważność wyłączenia w prawodawstwie UE dotyczącym równego traktowania pozwalającego państwom członkowskim na różnicowanie indywidualnych składek i świadczeń ubezpieczeniowych ze względu na płeć z mocą od dnia 21 grudnia 2012 r.
Dyrektywa Rady 2004/113/WE wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet pod względem dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług (przyjęta jednogłośnie przez Radę Unii Europejskiej) zabrania pośredniego i bezpośredniego dyskryminowania ze względu na płeć poza rynkiem pracy.
Zanim Trybunał Sprawiedliwości wydal odnośne orzeczenie, art. 5 ust. 2 tej dyrektywy dawał państwom członkowskim prawo do odstępstwa od zasady równości płci w odniesieniu do umów ubezpieczeniowych: Wszystkie państwa członkowskie wykorzystały to odstępstwo w przypadku wszystkich lub niektórych umów ubezpieczeniowych.
Przykładowo w przepisach prawa belgijskiego istnieje odstępstwo mające zastosowanie do ubezpieczeń na życie. To właśnie kwestia legalności odstępstwa przewidzianego w prawie belgijskim doprowadziła do decyzji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Test-Achats.
Trybunał stwierdził, że odstępstwo od zasady równości płci zapisane w art. 5 ust. 2 jest niezgodne z celem dyrektywy, a co za tym idzie – z Kartą praw podstawowych UE. Trybunał uznał je za nieważne z mocą od dnia 21 grudnia 2012 r.
Orzeczenie w sprawie Test-Achats nie oznacza, że kobiety zawsze będą płaciły te same składki na ubezpieczenie samochodu co mężczyźni.
W tej chwili młody mężczyzna będący ostrożnym kierowcą płaci więcej za ubezpieczenie samochodu tylko dlatego, że jest mężczyzną. Zgodnie z tym orzeczeniem ubezpieczyciele nie będą już mogli traktować płci jako jedynego decydującego czynnika ryzyka uzasadniającego różnice w składkach poszczególnych osób. Jednakże składki płacone przez ostrożnych kierowców – kobiety i mężczyzn – wciąż będą się zmniejszać w oparciu o ich indywidualny sposób jazdy. Orzeczenie nie ma wpływu na stosowanie innych uzasadnionych czynników oceny ryzyka (takich jak na przykład wiek lub stan zdrowia) i ceny nadal będą odzwierciedlały ryzyko.
Płeć stanowi decydujący czynnik ryzyka w przynajmniej trzech głównych kategoriach produktów: ubezpieczeniach samochodu, ubezpieczeniach na życie lub produktach emerytalnych i prywatnych ubezpieczeniach zdrowotnych. We wszystkich tych trzech kategoriach istnieje prawdopodobieństwo, że przejście na jednolitą dla obu płci strukturę cenową wpłynie na składki lub świadczenia dla kobiet i mężczyzn na poziomie indywidualnym. W zależności od produktu, składki pewnych kategorii klientów mogą wzrosnąć lub spaść.
Sektor ubezpieczeń jest konkurencyjny i innowacyjny. Powinien poradzić sobie z wprowadzeniem tych zmian i zaoferować swoim klientom atrakcyjne i jednolite dla obu płci produkty bez nieuzasadnionych zmian ogólnego poziomu cen. Wynikające z wprowadzenia jednolitej dla obu płci struktury cenowej obniżki cen powinny zostać przeniesione na klientów w takim samym stopniu co podwyżki.
Skutki orzeczenia omówiono z państwami członkowskimi i zainteresowanymi podmiotami w dniu 20 czerwca 2011 r. na forum dotyczącym równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie ubezpieczeń (Forum on Gender and Insurance) powołanym przez Komisję w 2009 r. Europejska komisarz ds. sprawiedliwości Viviane Reding spotkała się również z szefami europejskich towarzystw ubezpieczeniowych w dniu 21 września 2011 r. (MEMO/11/624).
W dniu 22 grudnia 2011 r. Komisja przyjęła wytyczne, które mają pomóc branży ubezpieczeniowej w przyjęciu jednolitej dla obu płci struktury cenowej (IP/11/1581). Wytyczne zawierają praktyczne wskazówki dotyczące skutków orzeczenia, z korzyścią zarówno dla konsumentów, jak i towarzystw ubezpieczeniowych.
Komisja Europejska
