Dane z najnowszej edycji cyklicznego raportu „Wielkość polskiego rynku wierzytelności. III kwartał 2015” przygotowywanego przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce co kwartał od 2010 r. potwierdzają nie tylko utrzymującą się dobrą koniunkturę i rozwój rynku wierzytelności, ale również zapowiadają wzmocnienie zjawiska konsolidacji branży wierzytelności.
Jak potwierdza najnowsza edycja raportu, utrzymuje się tendencja wzrostu wartości portfeli wierzytelności w zarządzaniu przez Członków KPF, liderów tego sektora. Wzrost w stosunku do poprzedniego, II kw. 2015 r., wyniósł 5,2 mld PLN, czyli 8,4%. Jest to szybszy wzrost niż średnia wartość przyrostu liczona od I kw. 2013 r. wynosząca 6,1%. Jeśli chodzi o analogiczny, III kwartał 2014 r., to zmiana jest jeszcze bardziej znacząca – wzrost o 33,6%. Łączna wartość nominalna obsługiwanych wierzytelności wzrosła do 66,91 mld PLN, zaś liczba obsługiwanych wierzytelności osiągnęła 9,54 mln sztuk. Rośnie także przeciętna wartość jednej wierzytelności – po raz pierwszy osiągnęła ponad 7 tys. złotych.
Liczba obsługiwanych wierzytelności utrzymuje także niewielką, w porównaniu do wartości, tendencję wzrostową. Obecnie liczba wierzytelności osiągnęła 9,54 mln sztuk, co daje przyrost o 2,8% w porównaniu do poprzedniego kwartału. Zwiększa się jednocześnie średnia wartość pojedynczej obsługiwanej wierzytelności. Obecnie wynosi 7,02 tys. zł, co daje najwyższą wartość w całym analizowanym okresie, zapoczątkowanym w 2010 r.
Ten wzrost przeciętnej wartości wierzytelności to pozytywny sygnał dla sektora, osłabiający konsekwencje spadku dynamiki przyrostu liczby wierzytelności. Rynek zarządzania wierzytelnościami w Polsce wkroczył już w kolejną fazę rozwoju, osiągając status rynku dojrzałego.
– Świadczy o tym nie tylko osiągnięta skala działalności, wysoki poziom kultury korporacyjnej liderów branży reprezentowanych przez KPF, jakość stosowanych praktyk windykacyjnych i stosowane nowoczesne technologie. Potwierdzają to też aktualne ceny sprzedaży wierzytelności. Jeszcze kilka lat temu oscylowały wokół 2-4% wartości wierzytelności, obecnie to już nawet kilka razy wyższa cena – ocenia Andrzej Roter, dyrektor generalny Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.
Konsolidacja i dojrzewanie rynku
Polski rynek wierzytelności nie tylko rośnie, ale ujawnia coraz silniej sygnały przyśpieszenia konsolidacji sektora. Osiągnął on wysoką efektywność ekonomiczną i finansową oraz sprawność operacyjną dzięki skali działalności, nowoczesnej technologii (w tym wielu narzędzi do komunikowania się z klientem-dłużnikiem), ale także poprzez zbudowanie pozytywnego wizerunku sektora, warunkującego zaufanie i zwiększającego skłonność do budowania dobrych relacji dłużnik – wierzyciel. Potwierdza to pozytywna sytuacja w sektorze funduszy sekurytyzacyjnych ujawniana przez raport KPF.
Przy analizie ogólnej wartości wierzytelności obsługiwanych w imieniu innych funduszy sekurytyzacyjnych oraz średnich wartości wierzytelności w podziale na kategorie obsługiwanych wierzytelności widać utrzymującą się nadal tendencję wzrostową. W III kw. 2015 r. ogólna wartość wierzytelności obsługiwanych w imieniu innych funduszy sekurytyzacyjnych wzrosła ponad 3 krotnie w stosunku do analogicznego kwartału 2014 r.
Równie istotny jest fakt, iż w strukturze obsługiwanych wierzytelności obserwujemy systematyczny wzrost znaczenia usług świadczonych na rzecz innych niż własne funduszy sekurytyzacyjnych. W stosunku do III kw. 2014 r. ich względna liczba zwiększyła się z 29% aż do 57%. Po raz pierwszy także aż 7,1% badanych firm zadeklarowało współpracę z 8 funduszami sekurytyzacyjnymi. Jednocześnie, coraz więcej firm nie posiada własnych funduszy sekurytyzacyjnych. W III kw. 2015 r. takich firm było już prawie 43%. 
– To ujawnia poszukiwania nowych możliwości efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów i potencjału w obszarze zarządzania wierzytelnościami. Jednocześnie zapowiadać może przyśpieszenie procesów konsolidacyjnych w branży, które mogą przyczyniać się do dynamicznego wzrostu znaczenia i udziału w rynku branży oraz poprawiać jej sprawność operacyjną i finansową w konsekwencji synergii – ocenia dyrektor Roter.
Koniunktura – mimo wszystko nadal dobrze
Koniunktura, wartościowana przez ekspertów rynku, po raz pierwszy odnotowała oceny negatywne. Dotyczą one rynku windykacji na zlecenie w porównaniu do ubiegłego roku i krótkiej perspektywy 1 roku (jako raczej złą i złą oceniło ją odpowiednio 7,1% oraz 14,3% badanych). Mimo to, nadal można uznawać, iż perspektywy rozwoju rynku zarządzania wierzytelnościami nie są zagrożone. Ponad 69% w porównaniu do roku ubiegłego i prawie 77% ocen ekspertów w perspektywie 1 roku jest dobra lub raczej dobra. Dla dobrych przewidywań koniunktury w tym sektorze istotne jest, iż Barometr Consumer Finance, opracowywany od 2006 r. przez IRG SGH i KPF, wskazuje aktualnie na możliwą do osiągnięcia nawet 8% dynamikę wzrostu na tym rynku. Rosnące salda sprzedanych produktów kredytowych to bardzo naturalne źródło strumieni wierzytelności do zarządzania, czy to poprzez inkaso, czy zakup portfeli.
Źródłem wzrostu branży w ostatnich latach było w równym stopniu pogorszenie jakości portfeli należności, głównie z rynku kredytu masowego, jak i uznanie przez banki sektora zarządzania wierzytelnościami za godny zaufania. Ważne było również pozyskanie stabilnych źródeł finansowania zakupu portfeli wierzytelności.
– Mimo pojawienia się wśród branżowych ekspertów i praktyków negatywnych ocen, średniookresowe perspektywy rynku wierzytelności rysują się pozytywnie – stwierdza Andrzej Roter. – Pogarszająca się przez pewien okres jakość portfeli należności kredytów konsumenckich, prawdopodobnie zaczyna tracić na znaczeniu jako źródło wzrostu na rzecz należności z segmentu kredytów hipotecznych i należności korporacyjnych. Największe polskie firmy zarządzające wierzytelnościami są już dobrze przygotowane na takie zmiany.
Duże znaczenie dla spełnienia się przewidywań co do kierunku rozwoju koniunktury ma jakość otoczenia prawnego tego sektora. W ostatnim czasie pojawiały się niepokojące dla branży sygnały – praktycznie zablokowanie EPU, zmiany w przepisach rządzących praktyką w obszarze egzekucji komorniczej i współpracy z komornikami, obawy o upaństwowienie działalności komorniczej i wiele innych, które mogą spowodować obniżenie sprawności operacyjnej, a w efekcie pogorszenie efektywności zakupu portfeli i odzysku z ich zarządzania. Są one także niepokojące dla wszystkich wierzycieli pierwotnych, w tym dla banków, telekomów, leasingodawców, dostawców energii i innych mediów.
– Aktualna sytuacja i rozwój rynku zarządzania wierzytelnościami, w czym ogromną rolę odgrywa otoczenie prawne, jest wspólną troską wielu firm, które wezmą udział w V Kongresie Regulacji Prawnych w Obszarze Zarządzania Wierzytelnościami, organizowanym przez KPF rokrocznie w kwietniu – mówi Mecenas Marcin Czugan, dyrektor departamentu prawno – legislacyjnego KPF. – W tym roku będziemy mówić sporo o współpracy wierzycieli z komornikami oraz o restrukturyzacji, która stanowi zupełnie nową rzeczywistość legislacyjną dla wierzycieli.
Źródło: KPF
Wojciech Boczoń
