Pod koniec lat 80-tych XX wieku pojawiła się koncepcja „płacy za kompetencje”, kolejne i bardziej subtelne wcielenie istniejących już wcześniej idei „płacy za umiejętności” i „płacy za wiedzę”.
Pomimo początkowo dużego entuzjazmu, rozwiązanie nie przyjęło się na szeroką skalę. Dwa kluczowe powody to:
- relatywnie duży stopień skomplikowania systemów kompetencyjnych w porównaniu do systemów opartych o analityczno-punktową wycenę stanowisk,
- brak raportów płacowych pozwalających na rynkową wycenę różnych umiejętności.
Wycena wartości wykonywanej pracy z wykorzystaniem kompetencji ma jednak ogromne zalety, które są szczególnie widoczne w środowisku pracowników IT. To właśnie w branży technologii informatycznych znajdziemy bardzo często systemy wynagradzania za kompetencje. Tradycyjne rozwiązania, zrodzone w epoce industrialnej, nie do końca przystają do realiów gospodarki opartej na wiedzy. Łatwo to zrozumieć próbując wycenić wartość stanowiska „programista”. W tradycyjnym systemie wynagrodzeń wszyscy programiści powinni trafić do jednej kategorii zaszeregowania i otrzymywać mniej więcej podobną płacę.
Wykonują wszakże podobną pracę, w opisie której można zapewne znaleźć takie punkty jak „tworzenie kodów źródłowych programów” czy „współpraca z analitykami i projektantami systemów”. Tymczasem programiści tworzą programy przy pomocy bardzo różnych, również ze względu na stopień trudności i popyt na rynku, języków programowania. Posługują się na co dzień tylko jednym lub kilkoma różnorodnymi narzędziami. Jedni pracują w środowisku Windows, inni korzystają z zainstalowanej między innymi na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej platformy Solaris. Wycenianie pracy wszystkich w podobny sposób z całą pewnością nie będzie ani sprawiedliwe, ani efektywne.
Naprzeciw wymienionym problemom wychodzi raport „Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku” wydany właśnie przez firmę Sedlak & Sedlak. Z jednej strony wykorzystuje on tradycyjne kryteria spotykane w raportach płacowych, takie jak branża, region czy wielkość firmy. Z drugiej, znajdziemy tu informacje o rynkowej wycenie znajomości języków programowania, różnych narzędzi IT oraz systemów operacyjnych.
W badaniu wzięło udział 6 800 pracowników IT ze wszystkich szczebli zarządzania. 5 030 osób wybrało jedno z 26 najbardziej popularnych stanowisk. Najliczniej reprezentowani byli programiści (1 623 osoby). Wartości wynagrodzeń podawane w artykule to mediany wynagrodzenia całkowitego brutto.
Wynagrodzenia na stanowiskach IT 2009
Na wykresie 1. zaprezentowano część z 26 stanowisk, które znalazły się w raporcie. Najlepiej wynagradzani byli dyrektorzy ds. IT (15 000 PLN). Typowy kierownik projektu IT zarabiał 8 000 PLN. Niewiele mniej otrzymywali architekci systemów (7 500 PLN) oraz konsultanci ds. IT (7 200 PLN). Przeciętny programista zarabiał 5 000 PLN. Najniżej wynagradzani byli serwisanci sprzętu komputerowego oraz graficy komputerowi (w obu przypadkach: 2 500 PLN).
Wykres 1. Wynagrodzenia na wybranych stanowiskach IT (mediany) oraz liczba osób na danym stanowisku, które wzięły udział w badaniu
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Na zróżnicowanie wynagrodzeń na każdym z wymienionych stanowisk miały wpływ nie tylko takie czynniki jak wielkość firmy, branża czy region, ale i posiadane umiejętności. Przyjrzyjmy się bliżej płacom na wybranych stanowiskach.
Wynagrodzenia programistów – podejście oparte na kompetencjach
Jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na wysokość wynagrodzeń programistów było wykorzystywanie przez nich w pracy określonych języków programowania. Na wykresie 2 pokazano jak umiejętności w tym zakresie przekładały się na płace oraz jaki % osób znał i korzystał z danego języka.
Najwyżej cenione były osoby znające i wykorzystujące na co dzień w pracy język Perl – zarabiały one 6 000 PLN. Powyżej przeciętnej byli też wynagradzani programiści korzystający z języków VisualBasic, Java/J2EE, C/C++ czy Python. Natomiast najniżej wyceniana przez rynek była znajomość języków służących do tworzenia stron internetowych: HTML i PHP (4 500, 4 200 PLN).
Wykres 2. Wynagrodzenia i odsetek programistów używających różnych języków programowania
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Wynagrodzenia programistów – podejście tradycyjne
Podejście oparte na kompetencjach nie kłóci się bynajmniej z tradycyjnym sposobem prezentacji danych o wynagrodzeniach w raportach płacowych. Informacje o wynagrodzeniach w branżach, regionach, czy w firmach o określonej wielkości/kapitale, są równie potrzebne jak dawniej.
84% badanych programistów pracowało w branży IT. Mediana ich wynagrodzeń wyniosła 4 900 PLN. Najlepiej wynagradzani byli programiści w bankowości (6 500 PLN) i w telekomunikacji (6 050 PLN).
Wykres 3. Wynagrodzenia i odsetek programistów pracujących w różnych branżach
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Duży wpływ na wysokość wynagrodzeń w tej grupie miał region. Przeciętny programista w województwie mazowieckim zarabiał 6 500 PLN. Powyżej mediany dla kraju (5 000 PLN) zarabiano jeszcze w Pomorskim, Małopolskim i Dolnośląskim. Natomiast najmniej, poniżej 4 000 PLN, otrzymywali programiści w województwach wschodnich oraz w Świętokrzyskim, Kujawsko-pomorskim i Lubuskim.
Wykres 4. Wynagrodzenia programistów w poszczególnych województwach
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Wynagrodzenia administratorów baz danych
W przypadku administratorów baz danych rzeczą na którą na pewno trzeba zwrócić uwagę, są stosowane narzędzia „bazodanowe”. Najpopularniejsze, bo wykorzystywane przez ponad połowę badanych, były dwa systemy zarządzania bazami danych: Oracle i Microsoft SQL Server. Najwięcej, 6 700 PLN, zarabiały osoby korzystające z pierwszego systemu. Najmniej, 4 700 PLN, osoby stosujące MySQL.
Wykres 5. Wynagrodzenia i odsetek administratorów baz danych korzystających z różnych systemów
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Wynagrodzenia grafików komputerowych
Na wynagrodzenia grafików komputerowych wpływ miały używane przez nich narzędzia graficzne. Na podobnym poziomie zarabiały osoby posługujące się programami Photoshop (2 550 PLN) i Corel Draw (2 500 PLN). Najbardziej cenieni byli graficy posługujący się programem Flash (2 750 PLN).
Wykres 6. Wynagrodzenia i odsetek grafików komputerowych korzystających z różnych narzędzi graficznych
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Wartość kompetencji IT
Raport pozwala śledzić wartość kompetencji na poziomie poszczególnych stanowisk. Ponadto daje możliwość wyceny kompetencji niezależnie od zajmowanego stanowiska. Te szerokie, przekrojowe analizy pozwalają nam zrozumieć rynkową wartość znajomości poszczególnych narzędzi informatycznych.
Systemy operacyjne
Jak widać na wykresie 7. 93% badanych posługuje się systemem Windows. Popularne są również Linux (45% badanych) i Unix (20%). Użytkownicy dwóch pierwszych systemów zarabiali na tym samym poziomie (5 000 PLN). Najwyższe wynagrodzenia otrzymywały osoby pracujące w Unix (6 300 PLN) oraz jego pochodnych: Solaris (7 000 PLN) i QNX (6 000 PLN).
Wykres 7. Wynagrodzenia i odsetek osób korzystających z różnych systemów operacyjnych
Źródło: Wynagrodzenia na stanowiskach IT w 2009 roku, Sedlak & Sedlak
Podsumowanie – nowe perspektywy badań płacowych
Jedną z podstawowych trudności we wdrażaniu systemów wynagradzania za kompetencje jest brak danych rynkowych na temat wartości różnych umiejętności. Ten niedostatek wynika z dwóch względów:
1.Dla każdej rodziny stanowisk są istotne inne kompetencje. W rezultacie daje to ogromną liczbę kompetencji, które należałoby badać.
2.W tradycyjnym sposobie przygotowywania raportów płacowych, arkusze zawierające dane nt wynagrodzeń są wypełniane przez działy kadr. Jeśli firma nie ma wdrożonego, dobrze działającego modelu kompetencji, nierealne jest określenie przez działy HR wykazywanych kompetencji poszczególnych pracowników.
„Kompetencyjny” raport „Wynagrodzenia na stanowiskach IT” powstał dzięki skoncentrowaniu się na jednej rodzinie stanowisk. Drugim, znacznie ważniejszym czynnikiem, było przeprowadzenie badań za pomocą internetu, bezpośrednio wśród pracowników. Dzięki temu sami badani określali posiadane i wykorzystywane umiejętności. Uczestniczący w badaniu informatycy mogli wybrać 52 kompetencje specyficzne dla IT (języki programowania, systemy operacyjne, narzędzia: bazodanowe, sieciowe, graficzne i inne).
W raporcie, oprócz informacji o wartości posiadanych kompetencji na każdym stanowisku, znalazły się dane nt. wpływu na wynagrodzenia takich czynników jak:
- typ firmy (wielkość, dominujący kapitał, branża),
- region (województwo, miasto, wielkość miasta),
- wykształcenie i doświadczenie (kierunek studiów, znajomość j. angielskiego, ukończenie studiów podyplomowych lub MBA, staż pracy).
W najbliższym czasie wykorzystane podejście na pewno nie zdominuje rynku raportów płacowych. Tworzy jednak obiecującą perspektywę. Będą pojawiać się kolejne raporty kompetencyjne dla różnych rodzin stanowisk. Szczególnie tam, gdzie tradycyjne sposoby wyceny pracy nie będą wystarczać do sprawiedliwego wynagradzania pracowników wiedzy.
Źródło: Sedlak & Sedlak
