Kilka miesięcy funkcjonowania programu Mieszkanie dla Młodych potwierdziło wcześniejsze obawy dotyczące jego efektywności. Część pierwotnych założeń nie miała jednak szans na realizację w praktyce.
Jedną z ważniejszych zmian, które miały odróżniać MdM od poprzednika, czyli Rodziny na Swoim, miał być mocno prorodzinny charakter nowego programu. Sprzyjać temu miały lepsze warunki dla rodzin z dziećmi (wyższe dopłaty). Tymczasem po dopłaty do zakupu pierwszego mieszkania zgłaszają się przede wszystkim osoby bezdzietne, bądź posiadające co najwyżej jedno dziecko. Odsetek wniosków o kredyt w MdM złożonych przez rodziny z dwójką dzieci sięga jak do tej pory jedynie kilku procent ogółu. Rodziny z trójką i większą liczbą dzieci z tego rodzaju wsparcia państwa skorzystały w zaledwie kilkunastu przypadkach na terenie całego kraju.
W czym więc tkwi problem? Może w zbyt małej ofercie odpowiednich mieszkań? Tylko w pewnym stopniu. Konieczność zakupu mieszkania na rynku pierwotnym wykluczyła z niego mieszkańców mniejszych miejscowości, w których działalność deweloperska nie jest opłacalna. Ale już pozostałych ośrodkach połowa mieszkań spełniających kryteria programu ma co najmniej trzy pokoje. Wynika to przede wszystkim z wysokości limitów. Im są one niższe, tym większy odsetek mieszkań znajduje się na peryferyjnych osiedlach (w których bardziej poszukiwane są większe mieszkania). Dodatkowo przy niskich limitach łatwiej deweloperowi zaproponować wymaganą cenę mkw. w mieszkaniach o większych powierzchniach.
Głównym problemem nie jest więc oferta, ale fakt, iż rodziny z dziećmi często są już posiadaczami własnego, mniejszego mieszkania, wobec czego nie mogą już skorzystać z wsparcia państwa w celu poprawy swoich warunków bytowych. Z grona pozostałych, dużą część stanowią rodziny, które nie posiadają zdolności kredytowej niezbędnej do przyznania kredytu, także w MdM. Tym samym liczba tego rodzaju beneficjentów wydaje się mocno ograniczona.
Ponieważ dotychczasowe rezultatu programu nie są zadawalające, rząd przygotowuje nowelizację odpowiedniej ustawy. Jedną z ważniejszych zmian będzie wzmocnienie jego prorodzinnego charakteru. Jeśli projekt nie ulegnie dalszym zmianom, to w przyszłym roku osoby wychowujące dwójkę dzieci będą mogły otrzymać dofinansowanie w wysokości 20% wartości odtworzeniowej mieszkania (obecnie 15%). Jeszcze bardziej skorzystają rodziny z trójką lub większą liczbą dzieci. W ich przypadku wsparcie wzrośnie do 25%.
Zapowiadane zmiany z pewnością przełożą się na wzrost atrakcyjności programu dla rodzin z dziećmi. Jednak ze względu na omówione wcześniej ograniczenia nie spodziewamy się skokowego wzrostu liczby wielodzietnych rodzin korzystających z MdM.
Emmerson Realty S.A.
Wojciech Boczoń
