Koniec lata przyniósł ostudzenie wiary w dalszą poprawę sytuacji gospodarczej kraju. Nie wpływa to jednak na zmianę planów pracodawców w obszarze zatrudnienia – pokazują wyniki najnowszego badania Instytutu Badawczego Randstad i TNS. Już 29% firm ma zamiar podnieść zatrudnienie i jest to najwyższy poziom tego wskazania od 2009 roku. Dla stanu zatrudnienia nie są też zagrożeniem zapowiadane zmiany w prawie pracy, choć mogą one wpłynąć na zwiększenie rotacji pracowników. W obszarze wynagrodzeń trwa sezon ogórkowy.
Zadyszka gospodarczego optymizmu?
Po bardzo mocnym początku roku, kiedy to więcej niż co trzeci (37%) badany przedsiębiorca zakładał wzrost gospodarczy, u progu jesieni nastąpił zasadniczy spadek optymizmu. Najnowsza edycja sondażu „Plany Pracodawców” realizowana przez Instytut Badawczy Randstad i TNS pokazuje, że obecnie dalszej poprawy sytuacji gospodarczej spodziewa się już znacznie mniej, bo 28% z badanych 1000 przedsiębiorców. Umacnia się jednocześnie grupa firm, których przedstawiciele przewidują w nadchodzącym półroczu stagnację (47%). Największy spadek optymizmu zanotowano we wschodniej i centralnej części kraju.
„Na pogorszenie optymizmu przedsiębiorców niewątpliwie ma wpływ sytuacja na Ukrainie i rosyjskie sankcje. Przed rozwojem konfliktu perspektywy wzrostu gospodarki w opinii ekspertów były bardzo pozytywne, a teraz Ci sami eksperci rewidują swoje oceny. Doniesienia płynące z mediów mają wpływ na nastroje Polaków i ten efekt widzimy właśnie w badaniu” – tłumaczy Kajetan Słonina,dyrektor zarządzający agencji doradztwa personalnego i pracy tymczasowej Randstad.
Niezależnie od oceny przyszłości makroekonomicznej kraju nie słabną jednak bieżące wyniki firm. Niezmiennie 2/3 badanych przedsiębiorców potwierdza, że aktualna sytuacja finansowa ich firm jest dobra lub bardzo dobra. Z perspektywy ogółu rynku interesujące jest, że najczęściej pozytywnie sytuację finansową oceniają przedstawiciele firm zajmujących się pośrednictwem finansowym (82%).
Jedynie 8% badanych firm opisuje swój status jako zły lub bardzo zły.
Plany zatrudnienia – bez rewolucji, ale najwyższe w historii badania
Pozytywna kondycja firm przekłada się na poprawę planów co do zatrudnienia. Obecnie już 29% z 1000 badanych firm przyznało, że w nadchodzącym półroczu będzie zwiększać zatrudnienie. Jest to wzrost o 3 punkty procentowe w stosunku do poprzedniego kwartału, a zarazem najwyższe wskazanie w blisko pięcioletniej historii badania.
Najczęściej zwiększenie zatrudnienia jest przewidywane przez firmy większe, liczące przynajmniej 250 pracowników (34%). Skłonność do powiększania kadr spada wraz ze spadkiem liczby aktualnie zatrudnionych.
Kajetan Słonina podkreśla: „Wyniki naszego najnowszego badania wskazują, że mimo wyraźnego osłabienia optymizmu wobec kondycji gospodarki odsetek pracodawców planujących podwyższenie poziomu zatrudnienia wzrasta, utrzymując dobry trend z pierwszej połowy roku. Nie są to radykalne wzrosty oraz dotyczą mniej niż co trzeciego badanego przedsiębiorstwa, ale z pewnością mamy do czynienia z konsekwentną poprawą sytuacji na rynku pracy. Kolejne miesiące pokażą, czy sytuacja ogólnoeuropejska wpłynie na nasz rynek bardziej odczuwalnie, wyhamowując bieżącą korzystną tendencję.”
„Rekordowy odsetek pracodawców planujących w najbliższym czasie zatrudnienie nowych osób to najlepszy dowód na to, że firmy czują poprawę sytuacji gospodarczej. Tworzenie nowych miejsc pracy oznacza, że przedsiębiorstwa mają długofalowe wizje rozwoju. Optymizm widać również wśród inwestorów PAIZ. Agencja obsługuje aktualnie 170 projektów, które mogą stworzyć blisko 37 tysięcy miejsc pracy – o 5 tysięcy więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku”- mówi Monika Piątkowska, członek zarządu PAIZ.
Wyniki badania wskazują, że zdecydowanie poniżej ogólnopolskich wskazań plasują się firmy ze wschodniej części Polski. Jedynie 23% badanych z tego regionu deklaruje zamiar zwiększenia zatrudnienia. Jednocześnie największy odsetek, bo aż 20% tamtejszych firm, bierze pod uwagę zwolnienia aktualnej kadry.
Zmiany w prawie nie wpłyną na skalę zatrudnienia, ale mogą zwiększyć rotację pracowników
Ogólnie pozytywnego nastawienia pracodawców do zwiększania zatrudnienia nie ograniczą też zapowiadane przez rząd zmiany prawa pracy. W bieżącym raporcie „Plany Pracodawców” Instytut Badawczy Randstad zbadał nastawienie firm do zamiaru ustanowienia limitu czasowego maksymalnej, dopuszczalnej długości umów zawartych z danym pracownikiem na czas określony1, a także do wydłużenia okresów wypowiedzenia tych umów.
Zdaniem zdecydowanej większości badanych przedsiębiorstw proponowane zmiany nie wpłyną na poziom zatrudnienia w firmach (odpowiednio 86% wobec maksymalnego okresu zatrudnienia oraz 92% wobec zmiany okresów wypowiedzenia). Prawie jedna trzecia przedstawicieli firm deklaruje, że po wprowadzeniu planowanych zmian ponad 90% pracowników zatrudnionych na umowach o pracę na czas określony po zakończeniu maksymalnego okresu automatycznie otrzyma umowy na czas nieokreślony. Jednak nie zawsze proces ten będzie automatyczny – jedna czwarta firm rozważy zakończenie współpracy z częścią pracowników, z którymi nie będzie już mogła przedłużyć umowy na czas określony.
„Ogromnie się cieszę z takiego stanowiska polskich przedsiębiorców. To pokazuje, że nie ma zgody na nadużywanie umów o pracę na czas określony. Pracodawcy coraz częściej zdają sobie sprawę, że jeśli chcą mieć dobrego pracownika muszą zapewnić mu stabilizację zawodową. Przedsiębiorcy zaczęli rozumieć, że w pracownika muszą inwestować, podnosić jego kwalifikacje, bo to przekłada się na rozwój firmy. A inwestuje się w pracownika, którego wiąże się z firmą na dłużej niż rok czy półtora. To także bardzo ważne dla polskich rodzin, które potrzebują poczucia bezpieczeństwa. To jeden z głównych czynników decydujący o posiadaniu dzieci” – mówi Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Pracy i Polityki Społecznej.
Wyniki badania pokazują też, że zdaniem pracodawców obie planowane przez rząd zmiany wygenerują po stronie firm zwiększenie stosowania elastycznych form zatrudnienia (odpowiednio do zmiany: 21% z powodu maksymalnego okresu zatrudnienia oraz 15% ze względu na zmiany okresów wypowiedzenia).
Jak komentuje Kajetan Słonina: „Proponowane zmiany w Kodeksie Pracy mają na celu zwiększenie stabilności i bezpieczeństwa pracowników. Odpowiedzi pracodawców w naszym badaniu pokazują też jednak, że w pewnym stopniu zmiany te mogą też wpłynąć na zwiększenie rotacji, bowiem firmy bardzo ostrożnie podchodzą do zawierania umów na czas nieokreślony. Wierzymy jednak, że pracodawcy są coraz bardziej świadomi kosztów nadmiernej rotacji i wdrażania nowych pracowników.
Tym samym powinni być raczej skłonni do lepszego weryfikowania efektywności i dopasowania do zadań przyjmowanej załogi – wtedy stabilizowanie współpracy z pracownikami przez zawiązanie umowy na czas nieokreślony przebiega zdecydowanie łatwiej. Może być wręcz dla pracodawcy pożądane, jako narzędzie zabezpieczania długotrwałej relacji ze sprawdzonym pracownikiem. W zmieniających się realiach rynkowych, gdzie firmy coraz częściej mają trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kompetencjach, może mieć to niebagatelne znaczenie dla przedsiębiorstwa. Z kolei jest też zrozumiałe, że w sytuacjach, w których potrzeba biznesowa pracodawcy będzie ograniczała użycie umów na czas nieokreślony, firmy skłonią się w stronę elastycznych form zatrudnienia.”
Do zimy wynagrodzenia raczej bez zmian
Okres nadchodzących sześciu miesięcy tylko dla bardzo niewielkiej grupy pracowników będzie czasem podwyżki pensji. Deklaracje badanych przedsiębiorców są w tym zakresie wyjątkowo powściągliwe – zdecydowana większość firm nie planuje żadnych zmian w poziomie wynagrodzeń (średnio 75%, a w regionie centralnym nawet 81%). Tylko co piąte przedsiębiorstwo ma zamiar dokonać podwyżek (19%). W porównaniu do wyników poprzedniego badania grupa ta nie zmieniła się, jednak od początku roku zarysowuje się w tym obszarze raczej słabnący trend.
Wyniki badania pokazują jednocześnie, że co prawda w porównaniu rok do roku większość badanych (60%) nie odczuwa zwiększenia presji płacowej ze strony pracowników, ale już dla co trzeciej firmy jest to większe wyzwanie. Co piąty przedsiębiorca (21%) doświadczył też zwiększenia poziomu rotacji kadr.
„Strategia wynagrodzeń w firmach rządzi się prawami popytu i podaży. Jeśli pracodawca nie odczuwa zagrożenia odpływu kadr znajdujących lepsze warunki płacy i pracy w innych lokalizacjach, to nie ma powodu do zmian. Obecnie widzimy, że część firm doświadcza już trudności w tym obszarze, ale nie jest to jeszcze dolegliwość ogólno rynkowa. Również trzeba wziąć pod uwagę, że większość firm dokonuje podwyżek w okresie nowego roku. Zatem ten obserwowany spokój pracodawców nie budzi naszego zdziwienia” – komentuje Kajetan Słonina.
Informacje o badaniu:
Plany Pracodawców to sondaż Instytutu Badawczego Randstad, w którym respondentami są pracodawcy wyrażający opinie w najważniejszych obszarach ich działalności, m.in.: planowanych zmian w poziomie zatrudnienia i wynagrodzeń, czy przewidywanych zmian kondycji firm i gospodarki. Pytania kierowane są bezpośrednio do osób odpowiedzialnych za politykę kadrową (w małych przedsiębiorstwach jest to zarząd lub właściciel firmy).
Publikacja wyników „Planów Pracodawców” odbywa się w kooperacji z Departamentem Informacji Gospodarczej Państwowej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych.
Wywiady bieżącej, 23. edycji badania, zostały zrealizowane w okresie od 8 lipca do 12 sierpnia 2014 r.
Badanie realizowane przez ekspertów TNS metodą CATI (indywidualne wywiady kwestionariuszowe wspomagane komputerowo) zostało zainicjowane w listopadzie 2008 roku i odbywa się w cyklu kwartalnym. Od 20. edycji badanie jest przeprowadzane na reprezentatywnej ze względu na region i wielkość firmy próbie 1000 firm (margines błędu statystycznego dla próby N=1000 wynosi 3,1%). Z próby wykluczono firmy zatrudniające poniżej 10 osób, firmy doradztwa personalnego oraz firmy, dla których agencje pracy tymczasowej nie świadczą usług.
Wojciech Boczoń
