Najnowszy odczyt nastrojów i planów inwestycyjnych przedsiębiorstw sektora MŚP wskazuje, że firmy działają już w klimacie recesji. Zastój i dekoniunktura to dla wielu firm już nie czarnowidztwo, lecz realna ocena gospodarczej rzeczywistości – wynika z najnowszego badania Instytutu Keralla Research, który co kwartał monitoruje sektor MŚP.
Wskaźnik nastrojów KERNA, na który składają się oceny sytuacji ekonomicznej kraju i własnej firmy, spadł w czwartym kwartale wyraźnie, bo aż do minus 75,52 pkt. czyli do poziomu jakiego nie notowano od 2009 roku. Najsilniej obciążyły go opinie tych właścicieli firm, którzy negatywnie postrzegają czwarty kwartał nie tylko w zakresie kondycji kraju, ale również we własnym biznesie nie spodziewają się pozytywnych zmian.
Idą zwolnienia
Tak jak w poprzedniej edycji badania Keralla Research, przedsiębiorcy informują o malejącej marżowość i silnej presji na sprzedaż po niższych cenach. Równocześnie koszty działalności wciąż są wysokie i nie maleją, stąd firmy ograniczają inwestycje, tnąc wydatki. Dodatkowo przedsiębiorcy też częściej, niż jeszcze kwartał wcześniej sygnalizują chęć zwalniania pracowników. Aktualnie Index ZAIR, który informuje o skali inwestycji (zakupach), obniżył się do minus 74,8 punktów, co jest niższym wynikiem o 22,14 pkt. porównując do jesieni 2009 roku (wówczas Index ZAIR wynosił -52,66 pkt., co było już bardzo niskim odczytem). Niestety, od 2009 roku notujemy negatywny trend i postępującą rok rocznie regresję.
Praktycznie w każdym z badanych obszarów przedsiębiorcy informują o redukowaniu wydatków. Dotychczas głównie dotyczyło to inwestycji związanych z zakupem nowych technologii, maszyn, sprzętu IT, samochodów, mebli, wyposażenia, remontów, itd. W obecnym kwartale, oszczędności dotkną także pracowników, ponieważ więcej firm MŚP informuje, że będzie zwalniać niż zatrudniać (12,8 proc. firm zamierza redukować etaty w tym kwartale i jest to największy odsetek od 2009 roku).
Z badania Keralla Research wynika, że nieliczne inwestycje, głównie będą kierowane na reklamę, która ma uchronić, przed jeszcze gorszą sprzedażą (wydatki na marketing chce ponieść 26 proc. przedsiębiorców). 15,7 proc. badanych firm zaplanowało inwestycje w maszyny i urządzenia, w środki transportu (10,5 proc.) a np. w oprogramowanie (10,5 proc.).
Rok 2014 lub lata kolejne to termin, kiedy gospodarki Europy i Polski wyjdą z kryzysu – uważa tak ponad 72 proc. badanych przedsiębiorców. Nadzieję na to, że w przyszłym roku skończy się kryzys ma jedynie 10,2 proc. small biznesu.
W ostatnim kwartale roku aż 57,3 proc. przedsiębiorców uważa, że kondycja gospodarcza Polski w poprzednich 3 miesiącach uległa pogorszeniu. Równocześnie zaledwie 2,2 proc. przedsiębiorców oceniło, że sytuacja gospodarcza polepszyła się, co jest najniższym odsetkiem optymistów odkąd prowadzone są pomiary czyli od 2009 roku.
Udział firm wskazujących, że sytuacja w gospodarce nie uległa specjalnym zmianom wynosi 38,2 proc.
Po trzecim kwartale pozytywnie oceniających przedsiębiorstw jest jedynie 18,3 proc., co oznacza niewielki wzrost w relacji do poprzedniej fali pomiaru, i spadek wobec roku poprzedniego tego samego okresu. Wówczas optymistów zanotowano ponad 20 procent.
Gorsze informacje przynosi natomiast odczyt dotyczący pesymistów, ponieważ ich udział wzrósł znacząco. Rok temu jesienią, rzadziej, niż co trzeci badany oceniał źle sytuację ekonomiczną swojej firmy (27,7 proc.). Dziś negatywne opinie podziela już blisko 40 proc. ankietowanych (37,8 proc.). Analizując ten wynik kwartalnie widoczne jest zachowanie negatywnego trendu ocen obejmujących własną firmę, od początku 2012 roku.
W opinii 45 proc. badanych kondycja ekonomiczna kraju jeszcze w czwartym kwartale br. pogorszy się, co stanowi wzrost o 2,7 pkt. proc. kw./kw, a jednocześnie jest to największy odsetek przedsiębiorców pesymistów, jaki Instytut Keralla Research zarejestrował od początku prowadzenia badania od 2009 roku.
Nigdy dotąd też, tak niewielu badanych spodziewało się polepszenia sytuacji gospodarczej kraju. Optymistów jest aktualnie już tylko 5,8 proc. Perspektywa spowolnienia rozwoju gospodarki kraju stała się realnym scenariuszem podzielanym przez wyraźną większość przedsiębiorców reprezentujących tzw. small biznes.
Z przeprowadzonego badania Keralla Research wynika, że wzrasta liczba przedsiębiorców, którzy obawiają się o przyszłą kondycję ekonomiczną własnej firmy. Aktualnie już ponad 30 proc. firm spodziewa się pogorszenia sytuacji, a równolegle spada udział oczekujących poprawy (dziś zaledwie 23 proc.).
W porównaniu do roku ubiegłego analogicznego okresu przybyło głównie ocen negatywnych (30,2 proc. wobec 25,5 proc. r/r).
Rok 2014 lub lata kolejne to termin, kiedy gospodarki Europy i Polski wyjdą z kryzysu – uważa tak ponad 72 proc. badanych przedsiębiorców. Nadzieję na to, że w przyszłym roku skończy się kryzys ma jedynie 10,2 proc. small biznesu.
Kiedy takie samo pytanie zadaliśmy przedsiębiorcom również w czwartym kwartale, ale dwa lata temu, dominował głos firm zakładających, że w 2012 roku uda się zażegnać gospodarcze problemy (58,9 proc.). Także w 2011 roku większość badanych zakładała, że rok obecny jest realnym terminem, kresu ekonomicznych problemów (66,5 proc.).
Od roku bieżącego, już w pierwszym kwartale, przedsiębiorcy zrewidowali swoje oceny. Większość uznała, że rok 2014 lub dalej jest bardziej realny, jako koniec kryzysu (50,2 proc.). Dziś takich ocen przybyło do ponad 70 proc.
Wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA obniżył się do najniższego od 2009 roku poziomu minus 75,52 pkt. Jest on niższy o 19,62 pkt. licząc wobec analogicznego okresu roku 2009 i ponad 19 punktów mniej licząc r/r. Na wskaźnik KERNA wpływają opinie przedsiębiorców dotyczące kondycji ekonomicznej kraju oraz kondycji własnej firmy. Spadek to efekt głównie słabszej oceny kondycji gospodarki krajowej. Wskaźniki cząstkowe tego obszaru obniżyły się w sumie o 13,4 pkt. Wskaźnik cząstkowy dla obszaru prognozowanej kondycji własnej firmy obniżył się o 3,1 pkt.
Z analizy danych historycznych wynika, że w 2010 roku, zdaniem przedsiębiorców, była najlepsza koniunktura do prowadzenia działalności. Mijający rok i odczyt ostatniego kwartału wskazuje na wyraźne już hamowanie gospodarki, co przekłada się na negatywne oceny i silne obawy wobec przyszłości i gospodarki krajowej.
Index ZAIR Instytutu Keralla Research informujący o skali zakupów (inwestycje w MŚP) oparty jest na informacjach o tym czy zdecydowano o wydatkach na inwestycje czy nie. W tej edycji badania INDEX ZAIR obniżył się do minus 74,8 pkt. i jest to najniższy poziom tego wskaźnika od czasu prowadzenia pomiaru.Index ZAIR spadł o 22,14 pkt. licząc w relacji do analogicznego kwartału roku 2009 roku oraz o 5,1 pkt. w ujęciu r/r.
Inwestycje w czwartym kwartale będą więc szczuplejsze nawet w porównaniu do poprzedniego kwartału, który również nie należał do szczególnie mocnych w obszarze zakupów. Firmy przygotowują się na spadki zamówień w 2013 roku i wypracowane nadwyżki inwestują skromniej. Przedsiębiorcy sektora MSP mają też obecnie większą skłonność trzymania zysków, co ma pozwolić na utrzymanie bieżącej działalności i zachowanie płynności finansowej w spodziewanych, gorszym nadchodzącym roku.
Praktycznie w każdym z badanych obszarów przedsiębiorcy będą redukować wydatki. Dotychczas głównie dotyczyło to wydatków związanych z zakupem nowych technologii, maszyn, sprzętu IT, samochodów, mebli, wyposażenia, remontów, itd. W obecnym kwartale, oszczędności dotkną także niestety pracowników, ponieważ więcej firm MŚP informuje, że będzie zwalniać (12,8 proc. firm zamierza redukować etaty jeszcze w tym kwartale).
Izabella Młynarczyk, analityk Instytutu Keralla Research
keralla.pl
