Krajowa Administracja Skarbowa zacznie działać 1 marca 2017 r. Ma zastąpić funkcjonujące obecnie osobno piony administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej oraz posiadać rozszerzone uprawnienia. KAS powstaje, by walczyć z przestępstwami podatkowymi i niwelować lukę podatkową.
Założeniem konsolidacji organów podatkowych, celnych i skarbowych jest ujednolicenie administracji, które ma sprzyjać przedsiębiorcom. KAS ma stanowić wyspecjalizowaną administrację rządową, której zadania będą obejmowały realizację dochodów z podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, należności celnych, a także prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie przepisów podatkowych i celnych. Przede wszystkim jednak KAS ma chronić interesy Skarbu Państwa i obejmować ochroną obszar celny Unii Europejskiej.
Cyfryzacja w walce z przestępstwami podatkowymi
Ważnym narzędziem wspierającym KAS w realizacji powierzonych zadań będzie Centralny Rejestr Danych Podatkowych (CRDP) prowadzony w systemie teleinformatycznym. Będzie on gromadził i przetwarzał dane pochodzące z deklaracji składanych przez podatników
i płatników, a także ze wszystkich dokumentów związanych z obowiązkami wynikającymi
z przepisów prawa podatkowego i celnego. W CRDP będą także przetwarzane dane zgromadzone w Centralnym Rejestrze Podmiotów Krajowej Ewidencji Podatników.
Do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych będą trafiały między innymi informacje ze składanych przez podatników comiesięcznych raportów JPK. Pozwolą one organom skarbowym zgromadzić szczegółowe dane na temat sprzedaży prowadzonej przez przedsiębiorców już objętych ustawowym obowiązkiem przesyłania JPK_VAT. W niedługim czasie CRDP zostanie zasilone pełnymi danymi księgowymi wszystkich przedsiębiorstw, co umożliwi szybkie ich porównywanie i wykrywanie nieprawidłowości zwraca uwagę Piotr Ciski, dyrektor zarządzający polskim oddziałem Sage, lidera na rynku dostawców oprogramowania dla biznesu.
Skonsolidowanie danych podatników w jednej bazie ma zwiększyć efektywność służb, które będą szybciej wykrywać nieprawidłowości i nadużycia. Do tej pory interwencje urzędników były podejmowane najczęściej po fakcie, gdy przestępcy zdążyli już rozwiązać działalność. Po uruchomieniu centralnego rejestru kontroli skarbowych ma być mniej, ale mają być one bardziej skuteczne, ponieważ będą prowadzone w przedsiębiorstwach, w których wykryto wysokie ryzyko wystąpienia przestępstw podatkowych.
Wprowadzenie ujednoliconego systemu gromadzenia i analizy danych pozwoli organom podatkowym wdrażać algorytmy, które będą wskazywać podmioty do kontroli. Jednocześnie jednak algorytmy mogą wyłapywać nieprawidłowości czy błędy podatników, wskazując firmy, które w literze obowiązujących przepisów można ukarać mandatem. Takie mechanizmy
w znaczny sposób zawężą pole do nadużyć nieuczciwych podatników, ale też spowodują, że nie będzie miejsca na błędy w pracy księgowych i biur rachunkowych, które dotychczas fiskus mógł wykryć jedynie w trybie tradycyjnej kontroli. To oznacza konieczność podniesienia jakości prowadzenia księgowości i ewidencji, tak by w nowej rzeczywistości prawnej wyeliminować ryzyko ponoszenia odpowiedzialności finansowej za zwykłe błędy w pracy. Dla zachowania bezpieczeństwa prawno-podatkowego księgowi i biura rachunkowe powinni zatem już teraz poszukiwać odpowiednich rozwiązań by sprostać wymaganiom ustawy i unikać kłopotów wynikających niekiedy z drobnych pomyłek dodaje Piotr Ciski.
Zmiany procedur kontrolnych
Dotychczas wszczęcie kontroli skarbowej następowało po siedmiu dniach od doręczenia podatnikowi postanowienia w tej sprawie, a na przyspieszenie rozpoczęcia postępowania podatnik musiał wyrazić zgodę. W myśl nowych przepisów wszczęcie kontroli celno-skarbowej będzie następowało z urzędu, na podstawie upoważnienia do jej przeprowadzenia udzielonego kontrolującemu i rozpocznie się niezwłocznie po przekazaniu podatnikowi decyzji w tej sprawie. Co najbardziej istotne z punktu widzenia przedsiębiorców, w przypadku podejrzenia o nieprzestrzeganie przepisów i wystąpienia okoliczności uzasadniających niezwłoczne przeprowadzenie kontroli, funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej będzie mógł rozpocząć ją na podstawie okazania legitymacji służbowej. Kontrole celno-skarbowe będą mogły zostać przeprowadzane zarówno w siedzibie firmy, jak i w miejscach przechowywania dokumentów firmowych, a więc również w biurach rachunkowych czy nawet w budynkach mieszkalnych związanych z prowadzoną działalnością.
Więcej czasu na korektę deklaracji
W ustawie dodano nowe przepisy dające przedsiębiorcom niejako wyjście awaryjne. Będą oni mogli w ciągu 14 dni od rozpoczęcia kontroli złożyć korektę deklaracji w zakresie, w którym prowadzona jest kontrola. W świetle obecnych przepisów nie jest to możliwe. Nowe przepisy jednak są tylko rekompensatą za odebranie podatnikowi czasu między dostarczeniem zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli a wręczeniem upoważnienia do jej przeprowadzenia. W ciągu dzielących je siedmiu dni przedsiębiorca miał czas na złożenie korekty deklaracji.
Ustawa przewiduje 3 miesiące jako maksymalny czas trwania kontroli od daty jej rozpoczęcia. Jednak dopuszcza także możliwość jej przedłużenia.
Rosną kary za nierzetelne faktury, rośnie odpowiedzialność księgowych
Ustawa z dnia 1 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w Kodeksie karnym skarbowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 186, z późn. zm.). Pojawia się w nim zapis o odpowiedzialności za przestępstwa
i wykroczenia skarbowe osób zajmujących się sprawami finansowymi danego podmiotu. Oznacza to zrównanie odpowiedzialności księgowych za błędy i nieprawidłowości do stopnia odpowiedzialności, jaką ponosi przedsiębiorca (art. 9 ust. 3 k.k.s.).
Ustawa wprowadza stosowanie nadzwyczajnego obostrzenia kary (tzn. stosowania kary nawet w podwójnej wysokości górnej granicy) w przypadkach wystawienia lub posługiwania się nierzetelną fakturą lub rachunkiem, jeśli kwota podatku wynikająca z faktury lub suma kwot
z kilku dokumentów jest znacznej wartości. Trzykrotnie podniesiona została również zwykła wysokość grzywny w przypadku tego typu przestępstw. Przewidziana wysokość grzywny wg nowych przepisów (art. 62 ust. 2) to 720 stawek dziennych. Jednocześnie przestępstwo to będzie teraz podlegać także karze pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż rok lub obu tym karom łącznie.
Nowe zapisy dodaje również ust. 2a do art. 62., w którym takiej samej karze (jednak bez określenia czasu pozbawienia wolności) podlegać będą osoby wystawiające i posługujące się nierzetelnymi fakturami o małej wartości. Art. 80 ust. 2 przewiduje nałożenie na podatnika kary grzywny za wykroczenie skarbowe, jeśli nie dopełni on obowiązku złożenia deklaracji drogą elektroniczną we właściwym terminie.
Kary na uczciwych podatników?
Wprowadzane zmiany mogą uderzyć w zwykłych podatników, którzy z różnych względów wystawią nierzetelną fakturę lub będą się taką posługiwać nieświadomie, w dobrej wierze. Nowe przepisy będą wymagały, aby udowodnili oni, że takie działanie nie było umyślne. Ponadto, w myśl nowych rozwiązań prawnych nie będzie można tego typu spraw rozwiązać przez dobrowolne poddanie się odpowiedzialności bez wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, co będzie stanowić dodatkowy środek represji wobec podatników. Jednocześnie urzędy nie będą mogły szybko kończyć postępowań w sprawie czynów o niskiej szkodliwości społecznej i finansowej.
Nowe przepisy niosą kolejną rewolucję w życiu podatników. Choć jej założenia wydają się słuszne, bo wynikają z potrzeby uszczelnienia systemu podatkowego i walki z luką VAT-owską, która tylko w 2016 roku wyniosła ok. 45 mld zł, to zakres uprawnień nowych służb budzi obawy. Czy podatnicy mają gwarancję, że organy skarbowe nie będą nadużywać kompetencji? Rosnące kary za działania, które mogą wynikać ze zwykłych błędów lub niewiedzy oraz wizja kontroli przeprowadzanych bez uprzedzenia mogą nie sprzyjać przedsiębiorczości.
Wojciech Boczoń
