Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, przedłożone przez ministra finansów.
Zwiększenie poziomu ochrony klientów instytucji finansowych, zwłaszcza konsumentów, uszczelnienie oraz wzmocnienie systemu jurysdykcji dotyczącej ich ochrony – to najważniejsze cele projektowanej ustawy.
Nowe przepisy mają dotyczyć podmiotów działających w sferze nieobjętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności finansowej oraz ułatwiać identyfikację instytucji nierzetelnie wykonujących działalność i w konsekwencji eliminować ich z rynku usług finansowych. Pozwoli to utrzymać i zachować standardy wiarygodności rynku finansowego.
W projektowanej ustawie znajdą się rozwiązania dotyczące:
- rozszerzenia – na wszystkie sektory rynku finansowego – uprawnień Komisji Nadzoru Finansowego do prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec podmiotów, w stosunku do których zachodzi podejrzenie, że wykonują działalność bez zezwolenia;
Nadanie KNF takich uprawnień oznaczać będzie możliwość dostępu do określonych kategorii informacji. Chodzi m.in. o informacje niezbędne do ustalenia, czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Przepisy przyznające KNF uprawnienia do prowadzenia postępowania wyjaśniającego będą wprowadzone do ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, nie będą one dotyczyć rynku kapitałowego, ponieważ ustawa odpowiednio reguluje te kwestie.
Zakłada się, że za udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzania czynności w postępowaniu wyjaśniającym będą stosowane kary – ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do 2 lat lub grzywna do 500 000 zł.
- podwyższenia kary za prowadzenie działalności bankowej bez wymaganego zezwolenia;
Kara za prowadzenie działalności bankowej bez zezwolenia ma być podwyższona z obecnych 3 do 5 lat. Zwiększona będzie także wysokość grzywny – do 10 mln zł. Zwiększony wymiar grzywny wynika z tego, że przestępstwa popełniane na rynku finansowym charakteryzują się znaczącymi rozmiarami.
- udostępniania przez KNF informacji stanowiących tajemnicę zawodową przy kierowaniu do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw;
Chodzi m.in. o przestępstwa dotyczące bezpieczeństwa obrotu na rynku kapitałowym, przestępstwa związane z naruszeniem tajemnicy bankowej i ubezpieczeniowej. Nowe regulacje będą dotyczyć zniesienia pewnych ograniczeń w przypadku zawiadomień KNF o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Wyłączenia te obejmą zakres niezbędny do złożenia zawiadomienia.
- wprowadzenia ustawowych wymogów dotyczących podejmowania i wykonywania działalności polegającej na udzielaniu kredytów konsumenckich (instytucje pożyczkowe);
Wymogi te będą dotyczyć udzielania pożyczek ze środków własnych instytucji pożyczkowych. Będą obowiązywały wymogi dotyczące kapitału oraz formy organizacyjno-prawnej firmy. Proponuje się, by formą taką była spółka kapitałowa z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 200 000 zł. Środki na ten kapitał nie będą mogły być przyjęte przez spółkę (np. kredyt, pożyczka lub emisja obligacji) lub pochodzić ze źródeł nieudokumentowanych. Kolejny wymóg to niekaralność osób wchodzących w skład zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz prokurentów za przestępstwa: przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu lub obrotowi pieniędzy i papierów wartościowych, przestępstwa skarbowe oraz oszustwa.
- wprowadzenia maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie w spłacie oraz odsetek od odsetek;
Przepisy te będą służyć m.in. wyeliminowaniu lichwiarskich praktyk. Zmienione będą przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące maksymalnej wysokości odsetek. Przyjęta będzie zasada, że wysokość odsetek za opóźnienia nie może przekroczyć sześciokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.
- ograniczenia całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego;
Proponuje się, by koszty pozaodsetkowe kredytu (rozumiane jako całkowity koszt kredytu określony w art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim), z wyłączeniem odsetek, nie mogły przekroczyć wartości sumy, na którą składają się:
a) 25 proc. całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego,
b) 30 proc. całkowitej kwoty tego kredytu w stosunku rocznym.
W celu ukrócenia stosowanych obecnie praktyk, polegających na udzielaniu konsumentom pożyczek na krótkie okresy (tzw. chwilówki) i wymaganiem (w krótkim okresie) całkowitej jednorazowej spłaty pożyczki wraz z jej kosztami, proponuje się, aby:
– w przypadku prolongaty spłaty kredytu na kolejne okresy spłaty w okresie 120 dni od wypłaty kredytu – całkowitą kwotę kredytu stanowiła pierwsza wypłata. Do całkowitego kosztu kredytu (z wyłączeniem odsetek) wliczane mają być wszystkie koszty, w tym opłaty wynikające z wydłużenia okresu kredytowania, naliczane w stosunku do całkowitej kwoty kredytu i pobrane w okresie 120 dni od dnia wypłaty kredytu,
– w przypadku udzielenia konsumentowi kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego kredytu, wyłącznie w sytuacji, w której konsument nie dokonał pełnej spłaty pierwszego kredytu, całkowitą kwotę kredytu stanowił pierwszy kredyt, natomiast całkowity koszt kredytu (z wyłączeniem odsetek) będzie sumą całkowitych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie.
Ponadto w projekcie ustawy uregulowana będzie kwestia zasilania przez kredytodawców kredytów konsumenckich zewnętrznych baz danych. Określony zostanie również zakres informacji podlegających wymianie pomiędzy rejestrami kredytowymi oraz instytucjami udzielającymi kredytów konsumenckich. Chodzi o informacje dotyczące udzielonego kredytu, jak i informacje o historii spłat zadłużenia.
Źródło: Centrum Informacyjne Rządu
Wojciech Boczoń
