W związku z pandemią prawie połowa pracujących kobiet odczuła zmiany warunków pracy, 60% pracujących matek doświadczyło trudności w godzeniu obowiązków rodzinnych i zawodowych, a 41% kobiet czuje się przeciążonych nową sytuacją. Niezadowolonych ze swojej obecnej pracy jest 21% kobiet, jednak niemal 30% z nich nie zmienia jej ze względu na strach. Dodatkowo ponad połowa badanych uważa, że postępujące zmiany technologiczne sprawiają, że kompetencje cyfrowe stają się coraz bardziej istotne w ich pracy (56%). Niestety, niewiele kobiet znajduje czas na zdobywanie nowych kompetencji.
Przedstawiamy najnowszy raport Future Collars Tytanki pracy. Kobiety na rynku pracy w dobie cyfrowej transformacji, w którym badaczki z DELab Uniwersytet Warszawski, przeanalizowały kondycję psychiczną, fizyczną i zawodową Polek w obliczu transformacji cyfrowej i pandemii Covid-19.
Pandemia a sytuacja zawodowa kobiet
W ostatnich kilkunastu miesiącach 45% pracujących zawodowo Polek odczuło zmianę warunków pracy, w 35% było to obniżenie pensji czasowo lub na stałe, niemal 10% ankietowanych straciło pracę, ale też blisko 10% podjęło decyzję o zmianie zawodowej. Zamknięcie szkół miało wpływ na kondycję psychiczną matek. Aż 5% zatrudnionych mam zrezygnowało z pracy, żeby opiekować się dziećmi. Kobiety wybierały między wycofaniem się z pracy, zasiłkiem opiekuńczym i spowolnieniem rozwoju zawodowego lub tytanicznym wysiłkiem, by pogodzić wszystkie role. Polki kryzys przetrwały przede wszystkim dzięki swojej determinacji i sile oraz przy wsparciu bliskich. Jak pokazał raport, najmniej skuteczna okazała się pomoc państwa.
Niepokojące jest to, że podczas pandemii nierówności, które pojawiały się jeszcze przed pandemią, takie jak niższe wynagrodzenie, konieczność łączenia pracy zawodowej i roli opiekuńczej czy mniejsze możliwości na awans, nasilają się, co dodatkowo negatywnie wpływa na aktywność zawodową kobiet, ich możliwości rozwoju i aspiracje zawodowe. Dodatkowo, cały czas mierzymy się z sytuacją, gdzie mimo tego, że kobiety stanowią większość absolwentów uczelni wyższych, wciąż są mniejszością na kierunkach związanych z technologią i IT i stanowią także mniejszość pracowników w tychże obszarach. A przecież to umiejętności cyfrowe, informatyczne i programowania, najczęściej określane są jako kompetencje przyszłości — mówi Elżbieta Solińska, Chief Operations Officer w Santander Bank Polska.
Nowe kompetencje kluczem do sukcesu
W świetle przemian na rynku pracy umiejętności cyfrowe będą odgrywały coraz większą rolę w każdym obszarze gospodarki. Tam, gdzie potencjał przechodzenia na pracę zdalną był wysoki, mniejsze było zagrożenie redukcją etatów czy wynagrodzeń.
Ciekawe jest to, że mimo niezadowolenia ze swojej obecnej pracy (21% ankietowanych), tylko 5% z nich aktywnie dąży do zmiany zawodowej, a 7% nie widzi realnych szans na zmianę w najbliższym czasie. Motywacją do zmiany pracy wśród ankietowanych kobiet jest wyższa pensja, lepsze warunki pracy i bliskość od miejsca zamieszkania; rozwój zawodowy i osobisty zeszły na dalszy plan.
Rozwój zawodowy i zmianę ścieżki kariery hamują niska samoocena (23%) i strach przed zmianą (29%).
Nie wystarczy sama świadomość, że odporność na stres, otwartość na zmiany i kompetencje cyfrowe mogą poprawić sytuację kobiet na rynku pracy. Niezbędne są długofalowe działania na poziomie instytucjonalnym – wsparcie państwa w zakresie opieki nad dziećmi i osobami zależnymi, działania pracodawców na rzecz aktywizacji zawodowej kobiet po przerwie spowodowanej np. urodzeniem dziecka, bardziej sprawiedliwy podział obowiązków w gospodarstwie domowym. Uczenie się nowych rzeczy wymaga czasu i poświęcenia, podjęcia ryzyka. To się jednak opłaci i samym kobietom, i naszej gospodarce – mówi Magdalena Nowicka, wiceprezes Zarządu w Banku BNP Paribas. – W Banku BNP Paribas nieustannie podejmujemy działania na rzecz wzmacniania roli kobiet w organizacji m.in. poprzez inicjatywę „Kobiety zmieniające BNP Paribas” i autorski program „Women UP” czy promowania partnerskiego modelu rodziny współpracując z Fundacją Share the Care. Pozytywny wpływ takich projektów obserwujemy zarówno na samą organizację, jak i jej otoczenie. – dodaje.
Kluczem do sukcesu są nowe kompetencje — tak uważa 33% ankietowanych. Ciekawe jest to, że najwięcej czasu na regularną naukę poświęcają kobiety z przedziału wiekowego 56-65 lat (13%), w grupie pań w wieku 25-35 tylko 5,5% badanych. Najchętniej kobiety uczą się w domu, często z dostępnych w sieci źródeł, ceniąc sobie elastyczność takich rozwiązań. Świetnym przykładem zdobywania wiedzy online jest branża IT — ponad połowa kobiet obecnie zatrudnionych w tym obszarze nie ma wykształcenia kierunkowego, a nowe umiejętności zdobyła na kursach i szkoleniach lub samodzielnie.
Strach przed zmianą zawodową jest zrozumiały. Trudno jest wyjść ze swojej strefy komfortu i zaryzykować, kiedy przez rynek pracy przetacza się rewolucja. Ale to jest właśnie ten moment, by na tej rewolucji skorzystać. Jest branża, do której wejście zagwarantuje bezpieczeństwo, satysfakcję i stabilne zarobki — to branża IT. Obserwujemy największy od lat niedobór talentów, mamy do czynienia z największym od II wojny światowej transferem kompetencji. Wszyscy, ale szczególnie kobiety, muszą sobie uświadomić, że po pierwsze umiejętności cyfrowe są niezbędne na dzisiejszym rynku pracy, a po drugie — nie będzie lepszej okazji do znalezienia swojego miejsca w coraz szybciej cyfryzującej się rzeczywistości. Jesteśmy przekonane, że przebranżowienie i wejście do świata IT jest możliwe właściwie w każdym wieku i w każdej sytuacji. Pokazują to historie ambasadorek naszej tegorocznej kampanii Woman Update, Ani, Magdy i Karoliny — przekonują Beata Jarosz i Joanna Pruszyńska-Witkowska, inicjatorki kampanii Woman Update oraz współzałożycielki Future Collars.
Kobiety wobec cyfrowych zmian
Chociaż z roku na rok coraz więcej osób w Polsce w coraz bardziej zaawansowany sposób korzysta z Internetu, świadomość, jaki wpływ na gospodarkę i rynek pracy ma cyfryzacja, jest niska. Jesteśmy technosceptykami, a 14% Polaków odrzuca technologię w ogóle. To m.in. efekt postrzegania rozwoju technologicznego, jako zagrożeń dla pracy człowieka.
Poczucie zagrożenia technologią nie powoduje, że Polki obawiają się bezpośrednich zmian związanych ze swoim stanowiskiem pracy — 48% z nas uważa, że za 10 lat będzie nadal pracować w swoim zawodzie, a zakres obowiązków nie zmieni się. Tymczasem specjaliści alarmują, że w Polsce 56% stanowisk pracy jest zagrożonych automatyzacją. Natomiast według World Economic Forum do 2025 roku zniknie 85 milionów miejsc pracy. Miejsce człowieka na rynku pracy nie zostanie całkowicie zastąpione przez roboty. Przewiduje się bowiem, że powstanie 97 milionów nowych miejsc pracy wymagających innych umiejętności. Wskutek tego zjawiska możemy spodziewać się niebezpiecznej polaryzacji na rynku pracy — pracownicy wyposażeni w niezbędne kompetencje odnajdą się w nowej rzeczywistości, ale osoby bez tych umiejętności będą mieć problemy ze znalezieniem zatrudnienia lub wpadną w pułapkę niskopłatnych stanowisk. Jednocześnie cechą wspólną zawodów, których znaczenie będzie wzrastać, jest wysoki poziom kompetencji cyfrowych.
Brak kompetencji cyfrowych tworzy zagrożenie ograniczenia możliwości zawodowych w związku z automatyzacją pracy w sektorach, w których pracuje wiele kobiet, za czym idzie ryzyko bezrobocia, niższych zarobków, a w konsekwencji również głodowej emerytury. Brak kobiet wśród pracowników związanych z nowymi technologiami to również problem dla pracodawców, poszukujących osób wysoko wykwalifikowanych, oraz dla państwa, potrzebującego aktywnych zawodowo kobiet — ostrzegają dr Justyna Pokojska, socjolożka i analityczka DELab UW oraz dr Joanna Mazur, prawniczka i analityczka DELab UW.
Zapotrzebowanie na pracowników, którzy posiadają umiejętności w zakresie ICT, rośnie w każdej gałęzi gospodarki. Tymczasem w UE wśród aktywnych zawodowo kobiet mniej niż 1,5% pracuje w ICT, w Polsce tylko 1% kobiet aktywnych zawodowo to specjalistki w branży nowych technologii, a na studiach informatycznych kształci się jedynie 15% kobiet.
Inwestycja w rozwój kompetencji cyfrowych i większa otwartość na zmiany i cyfrowy świat staje się pilnym zadaniem także dla biznesu i firm działających w oparciu o kulturę wartości. Jak potwierdzają badania, im wyższe umiejętności cyfrowe u kobiet, tym większa równość płci w środowisku pracy. Wspierając zatem możliwości rozwijania kompetencji cyfrowych kobiet, równocześnie przeciwdziałamy ich wykluczaniu z rynku pracy — mówi Dorota Hryniewiecka-Firlej, Poland Country Manager, Pfizer.
Równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy
Kryzys pandemiczny uwypuklił pewne problemy. Nadal widoczne są dysproporcje w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn za taką samą pracę. 67% kobiet uważa, że Polki nie są traktowane na równi z mężczyznami przez pracodawców. 63% ankietowanych twierdzi, że nie ma szans na taki sam rozwój zawodowy, a 64% – nie ma równych możliwości awansu. W kwestii nierówności płci kobiety są zgodne niezależnie od poziomu wykształcenia czy dochodów.
Kobiety stanowią ponad połowę światowej populacji, dlatego ich pozycja na rynku pracy w naturalny sposób determinuje to, jak będzie wyglądała sytuacja całego społeczeństwa w obszarze aktywności zawodowej. W obliczu bezprecedensowych wyzwań, jakimi były i nadal są epidemia, kryzys gospodarczy oraz postępujące zmiany klimatyczne, nie możemy pozwolić sobie na pozostawienie utalentowanych kobiet na uboczu — przekonuje Ewa Małyszko, Prezes zarządu PFR TFI.
Wnioski
Kobiety muszą mieć świadomość, że jeśli nie zatroszczą się o swoją sytuację zawodową będzie to miało katastrofalny wpływ na ich niezależność ekonomiczną teraz i w przyszłości. Nauka przez całe życie, zdobywanie kompetencji cyfrowych to jedyna droga, która jest w stanie zagwarantować im stabilną i satysfakcjonującą przyszłość. Nie ma też znaczenia branża, którą obecnie reprezentują — nowe kompetencje, w tym techniczne, otwartość na zmiany i świadomość, że transformacji cyfrowej nie można zahamować ani cofnąć pozwolą odnaleźć się na rynku pracy.
***
Dane umieszczone w informacji prasowej zostały zaczerpnięte z raportu „Tytanki pracy. Kobiety na rynku pracy w dobie cyfrowej transformacji”, który jest do pobrania na stronie: https://womanupdate.org/dla-mediow/#raport
Raport „Tytanki pracy. Kobiety na rynku pracy w dobie transformacji cyfrowej” został opracowany przez dr Joannę Mazur i dr Justynę Pokojską. Raport jest oparty na wynikach ankiety internetowej (CAWI) przeprowadzonej przez SW Research w maju 2021 r. na grupie 1038 Polek w wieku 25-65 lat. Informacje przedstawiane w raporcie opierają się również na desk research literatury, dotyczącej poszczególnych poruszanych w nim tematów oraz analizie danych zastanych.
Źródło: Future Collars
