Najbliższe tygodnie mogą okazać się decydujące dla reguł funkcjonowania rynku usług płatniczych w Polsce. W sejmie rozpoczynają się właśnie prace nad pięcioma projektami ustaw zmieniających ustawę o usługach płatniczych.
Główną motywacją dla zmian legislacyjnych jest wysoki poziom opłat interchange w Polsce w porównaniu do innych państw europejskich. Według ustawodawcy najlepszymi sposobem poradzenia sobie z tym problemem jest regulacja dopuszczalnych stawek interchange. Batalia jest poważna, gdyż przychody banków z tytułu interchange wynoszą ok. 2 mld złotych.
Sprawa opłat interchange może wydawać się prosta, ale niestety dla konsumenta i przedsiębiorcy rynek usług płatniczych nie ogranicza się do tej opłaty. Przedsiębiorca będący akceptantem kart płatniczych musi również pokryć koszt obsługi przez agenta rozliczeniowego. Projekty ustaw nie przewidują regulacji opłat u agentów rozliczeniowych, gdzie 3 firmy posiadają ponad 80% udziału w rynku. Konsumenci są natomiast bezpośrednio stroną dla tzw. opłat okołokartowych pobieranych przez banki, tj. opłaty za karty, konta, przelewy etc.
Analizując tematykę usług płatniczych i proponowanych zmian, pojawia istotna wątpliwość poparta doświadczeniem ostatnich miesięcy. Obniżka samego interchange bez zachowania innych cech rynku niewiele zmieni. Banki poprzez agentów rozliczeniowych oraz opłaty okołokartowe zrekompensują sobie na konsumentach i małym biznesie spadek przychodu z tytułu interchange. Tak też się stało począwszy od 1 stycznia 2013 r., od kiedy obowiązują znacząco niższe stawki interchange. Banki dokładnie od tego okresu podwyższyły szereg opłat wobec klientów lub wprowadziły nowe opłaty dotychczas nieobowiązujące. Jedynym zwycięzcą regulacji okażą się zatem sieci handlowe, które dyktują warunki zarówno wobec banków, jak i agentów rozliczeniowych.
Złotym środkiem debaty o interchange może być coraz częściej podnoszona inicjatywa Związku Banków Polskich, która w założeniu promuje samoregulację rynku. Samoregulacja oznacza, że w imię rozwoju rynku obrotu bezgotówkowego organizacje kartowe wraz z bankami zgodzą się na warunkową obniżkę interchange. Obniżanie opłat ma być warunkowe, czyli powiązane z innymi danymi z rynku. Będzie kontynuowane tylko wtedy, gdy sieć akceptantów będzie rosła i dzięki temu banki oraz agenci rozliczeniowi poprzez profity z rozwoju rynku nie będą musieli podnosić dotychczas obowiązujących opłat skierowanych do najmniejszych graczy na rynku.
Wszyscy się zgadzają, że opłaty interchange w Polsce powinny być niższe. Droga do tego celu może być jednak różna. Regulacja ustawowa proponowana w pięciu różnych projektach będzie skutkowała tym, że jednym damy, a innym odbierzemy. Ujmiemy profity z koszyka banków i organizacji płatniczych zapewniając oszczędności sieciom handlowym. Natomiast w drugim koszyku instytucje finansowe zbiorą więcej kosztem konsumenta i małego biznesu. Jeżeli taki efekt nie jest celem sektora publicznego, to należy skoncentrować obecnie debatę na samoregulacji i warunkach mogących weryfikować jej skuteczność.
Związek Przedsiębiorców i Pracodawców
Wojciech Boczoń
