Propozycja wykluczenia systemów trójstronnych spod maksymalnych stawek opłaty interchange zawarta jest w poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych (dalej Projekt; druk sejmowy 3843).
W imieniu organizacji zrzeszających akceptantów płatności kartowych na rynku polskim, chcielibyśmy zwrócić uwagę, iż propozycja wykluczenia systemów trójstronnych spod maksymalnych stawek opłaty interchange jest rozwiązaniem niekonsultowanym z rynkiem, które umożliwiać będzie dwóm organizacjom kartowym działającym w Polsce w systemie quasi-trójstronnym stosowanie nieograniczonych stawek interchange dla płatności kartowych z użyciem instrumentów płatniczych z logo tychże organizacji.
Niniejszym apelem wnosimy o rozważenie argumentacji przemawiającej za niewyłączaniem systemów trójstronnych spod maksymalnych stawek opłat interchange.
Brak potrzeby wprowadzania wyłączenia dla systemów trójstronnych ze względu na pozytywny efekt w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego:
– 4% wzrost ilości kart płatniczych (porównanie grudzień 2014 r. do grudnia 2013 r.);
– 25% wzrostu liczby transakcji bezgotówkowych w 2014 r.;
– 17% wzrost liczby akceptantów w 2014 r.;
– 22% wzrost liczby terminali POS (porównanie grudzień 2014 r. do grudnia 2013 r.).
Wyłączenie systemów trójstronnych spod regulacji ustawowej może odnieść odwrotny skutek, umożliwiając wzrost udziału w rynku kart o najwyższych kosztach oraz powrót (w niektórych segmentach rynku oraz bankach) do polityki budowania portfela kart opartych na instrumentach płatniczych o wysokich marżach (najbardziej korzystnych dla banków).
Pragniemy zwrócić uwagę, iż stworzona Rozporządzeniem unijnym możliwość wyłączenia systemów trójstronnych spod określonego w Rozporządzeniu reżimu dot. opłat interchange, sprowadza się w praktyce polskiej do wyłączenia dwóch organizacji kartowych – Diners Club i American Express. Wyłączenia tego próbuje się dokonać bez przeprowadzenia pełnej analizy wpływu omawianego wyłączenia na wszystkie branże, w których wykorzystywane są karty tych organizacji. W konsekwencji skutkować to może negatywnym wpływem tego rozwiązania na niektóre branże, w postaci istotnego wzrostu opłat z tytułu akceptacji tych kart w tych branżach.
Zwracamy uwagę, iż karty systemów trójstronnych są wykorzystywane w szczególności w branżach turystycznej, gastronomicznej i hotelarskiej.
Na przykładzie danych jednej ze spółek branży hotelarskiej zrzeszonej w Izbie Gospodarczej Hotelarstwa Polskiego można wskazać, że wartość przychodów zrealizowanych za pomocą kart Diners Club i American Express stanowiła 11,8% całkowitej wartości przychodów zrealizowanych za pomocą wszystkich kart. Tak wysoki udział w transakcjach opłacanych kartami Diners Club i American Express znacznie przekracza przyjęty w projekcie ustawy próg 3% udziału w przychodach, warunkujący czasowe wyłączenie systemów trójstronnych spod reżimu dot. wysokości opłat interchange. Ponadto, ponoszone przez tę spółkę opłaty związane z korzystaniem przez gości z kart wskazanych wyżej dwóch organizacji w stosunku do adekwatnych opłat na rzecz organizacji Visa i Mastercard były około dziesięciokrotnie wyższe (Visa i Mastercard – ok. 0,3%; Diners Club i American Express – 3%).
Również w branży lotniczej udział systemów trójstronnych kształtuje się w granicach 10%. Przedsiębiorcy w branży lotniczej to nie tylko linie lotnicze, ale też szereg agencji pośredniczących w transakcjach zakupu biletów lotniczych.
Dane te w sposób jednoznacznych wskazują na nieadekwatność informacji przedstawionych w projekcie zmiany ustawy o usługach płatniczych w stosunku do przykładowo podanej wyżej, rzeczywistej sytuacji w reprezentowanych przez IGHP oraz BARIP branżach.
Warto też zauważyć, że akceptanci z sektora małych i średnich przedsiębiorców nie mają możliwości prowadzenia samodzielnych negocjacji z organizacjami kartowymi, szczególnie na rynku, na którym konkurencja powszechnie akceptuje płatności kartami trójstronnymi.
Na koniec należy podkreślić, że głównym celem działań europejskich organów ustawodawczych w zakresie kart płatniczych i kredytowych jest łagodzenie obciążeń rynku opłatami z tytułu korzystania z tanich kart. Natomiast proponowane zmiany ustawy o usługach płatniczych zmierzają w odwrotnym kierunku, uprzywilejowując dodatkowo niektórych uczestników rynku, pod hasłem niewłaściwie pojętego rozwoju konkurencji.
Stoimy na stanowisku, że jeżeli ustawodawca, zarówno polski, jak i europejski, zdecydował się na regulowanie rynku poprzez ustanawianie maksymalnego pułapu opłat intercharge, to wszyscy gracze na tym rynku powinni działać na tych samych zasadach i warunkach.
Rozwiązania zaproponowane w projekcie poselskim pozwalają również sądzić, że w Polsce promuje się rozwiązania mające na celu ułatwienie prowadzenia działalności biznesowej tylko dwóm podmiotom wymienionym z nazwy w uzasadnieniu do projektu poselskiego, nie licząc się ze zdaniem pozostałych uczestników rynku obrotu bezgotówkowego, na których proponowane wyłączenie będzie miało najbardziej negatywny wpływ.
Mając również na uwadze publiczny apel Pani Premier o to, aby „nie robić prawa na kolanie”, wzywamy do konsekwentnej jego realizacji, poprzez niedopuszczanie do procedowania projektów aktów prawnych bez udziału adresatów podejmowanych inicjatyw legislacyjnych, jak również bez jakichkolwiek badań dotyczących możliwego wpływu proponowanych rozwiązań, zarówno na akceptantów płatności bezgotówkowych, konsumentów, jak też na sam rozwój lub potencjalne zahamowanie rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce.
W związku z powyższym zwracamy się do Wysokiej Izby o niewyłączanie systemów trójstronnych spod maksymalnych stawek opłatinterchange.
Oświadczenie Diners Club Polska w związku z nowelizacją ustawy o usługach płatniczych
Tylko szybkie przeprowadzenie nowelizacji ustawy o usługach płatniczych umożliwi funkcjonowanie systemów trójstronnych, w tym Diners Club Polska na krajowym rynku. Okres przejściowy, wyłączający trójstronne systemy płatnicze spod regulacji ustawy pozwoli zmienić nasz model działalności tak, by dostosować go do wymogów rozporządzenia Unii Europejskiej.
Brak nowelizacji ustawy nie tylko spowodowałby konieczność zakończenia działalności Diners Club w Polsce, ale oznaczałby faktyczne wyeliminowanie z rynku niebankowych wydawców kart oraz zablokowanie wejścia na niego innym małym podmiotom. Tym samym nastąpi ograniczenie rynku kart płatniczych do jedynie dwóch największych organizacji, które już teraz mają ponad 99 proc. udziałów.
Stosowanie jednakowych przepisów w odniesieniu do wszystkich systemów od momentu wejścia w życie rozporządzenia spowoduje wzmocnienie pozycji dominujących systemów kart płatniczych kosztem mniejszych, nowo powstałych i potencjalnie innowacyjnych podmiotów. Podobne stanowisko można znaleźć w opiniach do projektu ustawy przekazanych przez Narodowy Bank Polski, Związek Banków Polskich, Krajową Izbę Biegłych Rewidentów, Krajowy Związek Banków Spółdzielczych.
Nie brakuje akceptantów, którzy ze względu na specyfikę posiadaczy kart Diners Club, decydują się na akceptowanie takich kart, pomimo wyższych kosztów. Akceptacja kart wydawanych przez systemy trójstronne jest zawsze suwerenną decyzją akceptanta – z uwagi na niszowy charakter produktu nie jest w żaden sposób warunkiem koniecznym dla prowadzenia biznesu. Niektóre z największych sieci detalicznych lub popularnych linii lotniczych nie zdecydowały się na akceptację kart Diners Club bez uszczerbku dla swojej działalności.
Należy też podkreślić, że wyłączenie dotyczy kart wydanych w Polsce oraz obrotu tymi kartami na terenie Polski. Dodatkowo wyłączenie nie dotyczy kart wydanych dla firm. Tymczasem to głównie karty wydane poza granicami Polski i w większości dla klientów instytucjonalnych tworzą najwięcej obrotów w hotelach i restauracjach – dla tych kart opłata interchange fee wynosi 0,3 proc. Obrót w hotelach w Polsce, kartami wydanymi w naszym kraju przez systemy trójstronne kształtował się na poziomie 2,4 proc.
Ustawodawca europejski w Rozporządzeniu wyraźnie wyłączył czyste systemy trójstronne spod obowiązków wskazanych w rozdziale II oraz pozostawił możliwość zastosowania czasowego wyłączenia dla systemów trójstronnych udzielających licencji po to, aby mogły przebudować swój model biznesowy. Opłaty z tytułu transakcji kartowych są głównym źródłem finansowania systemów trójstronnych.W przypadku systemów czterostronnych, wydawcami kart są banki, dla których opłata interchange jest tylko jednym z wielu źródeł przychodu.
Obniżenie opłaty interchange miało pozytywny wpływ na rozwój obrotu bezgotówkowego. Jednak wprowadzające je limity, które obowiązują w Polsce już od 1 lipca 2014 r.(zgodnie z nowelizacją Ustawy o usługach płatniczych) nie mają obecnie zastosowania do systemów trójstronnych. Mimo to wskaźniki dotyczące obrotu bezgotówkowego poprawiły się.
W czystych systemach trójstronnych ten sam podmiot jest jednocześnie wydawcą i agentem rozliczeniowym. W związku z tym banki nie biorą udziału w realizowanych transakcjach. Nie może być zatem mowy o tym, że będą wydawać więcej kart systemów trójstronnych, bo w takim modelu nie będą ich wydawały wcale. Rozporządzenie stanowi również, iż przekroczenie progu 3 proc. udziału w rynku krajowych transakcji płatniczych automatycznie włącza system trójstronny do stosowania pułapu interchange w wysokości 0,3 proc. Zdaniem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (wyrażonym w opinii do projektu ustawy) niewielkie znaczenie systemów trójstronnych na rynku oraz zastosowany mechanizm ograniczenia wielkości systemu który może z wyłączenia korzystać powinny skutecznie ograniczyć nadużycia polegające na unikaniu regulacji poprzez zmianę formy działalności.
Dążenie do czasowego wyłączenia systemów trójstronnych udzielających licencji spod obowiązków rozdziału II Rozporządzenia w sprawie opłaty interchange nie jest nowym pomysłem, tylkokontynuacją dotychczasowego kierunku prac legislacyjnych. Już w 2014 roku polski rząd aktywnie zabiegał o uwzględnienie w Rozporządzeniu możliwości zastosowania złagodzonego reżimu dla systemów trójstronnych licencjonujących. W efekcie w rozporządzeniu przyjętym przez Parlament Europejski przewidziano opcję narodową.Nowelizacja ustawy oznacza zatem skorzystanie z opcji, o którą Polska, w trosce o konkurencję na runku płatniczym, skutecznie walczyła już wcześniej.
Katarzyna Fatyga, Dyrektor Generalna Diners Club Polska
