Ministerstwo Finansów przygotowało założenia zmian w kilku ustawach. Zakładają one m.in. rejestrację firm pożyczkowych i wprowadzenie limitów kosztów dodatkowych obciążających pożyczkobiorcę. Resort chce też zaostrzenia kar za prowadzenie działalności bankowej bez zezwolenia.
Firmy pożyczkowe nie podlegają dziś żadnym szczególnym rygorom prawnym i traktowane są jak każda inna działalność gospodarcza. Ministerstwo Finansów chce to zmienić, wprowadzając zmiany w ustawach dotyczących nadzoru finansowego i działalności banków. Propozycja zakłada, że powstanie publiczny rejestr podmiotów udzielających pożyczek i kredytów konsumenckich ze środków własnych, czyli pozabankowych pożyczkodawców. Rejestr ten miałby prowadzić Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
Firma, która zechce prowadzić działalność pożyczkową, będzie musiała złożyć wniosek o wpis do rejestru i posiadać co najmniej 60.000 zł własnych środków. Pochodzenie pieniędzy trzeba będzie udokumentować – nie będą one mogły pochodzić np. z pożyczki. Dodatkowo zakłada się, że zarządzać firmą nie będzie mogła osoba skazana za przestępstwa skarbowe, finansowe i przeciwko mieniu, a także ktoś, kto w przeszłości kierował firmą, która naruszyła zbiorowe interesy konsumentów.
Kolejne podejście do lichwy
Ministerstwo Finansów chce, aby dokładniej uregulować kwestię maksymalnych kosztów kredytu konsumenckiego. W założeniach zmian wskazano, że przedsiębiorcy przestrzegają limitów wysokości odsetek (czterokrotność stopy lombardowej NBP), ale jednocześnie zastrzegają wysokie prowizje i opłaty (tzw. koszty pozaodsetkowe). Eksperci ministerstwa zauważają, że RRSO (rzeczywista roczna stopa oprocentowania) nie jest miarodajnym wskaźnikiem w przypadku pożyczek krótkoterminowych i proponują limitowanie całkowitego kosztu kredytu z wyłączeniem odsetek. W praktyce wszystkie opłaty i prowizje nie mogłyby przekroczyć 30% kwoty udzielonego kredytu.
Jednocześnie zaproponowano wprowadzenie maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie. Temu celowi ma służyć doprecyzowanie zapisów w Kodeksie Cywilnym i innych ustawach. Nie będzie można narzucić dowolnego poziomu opłaty z tytułu zaległości w spłacie, a regulacja ma dotyczyć nie tylko konsumentów, ale także stosunków pomiędzy przedsiębiorstwami.
Koniec pożyczek bez BIK
Firmy pożyczkowe nie muszą dziś dzielić się informacjami o swoich klientach i zaciągniętych przez nich zobowiązaniach. Resort finansów planuje jednak wprowadzenie obowiązku współpracy z instytucjami gromadzącymi informację kredytową i biurami informacji gospodarczej. W ciągu 7 dni od zawarcia umowy o kredyt konsumencki firma pożyczkowa musiałaby przekazać do bazy odpowiednie dane. Uszczelniłoby to obieg informacji o kredytobiorcach – banki mogłyby dowiedzieć się, czy ich klient nie zaciągał pożyczek poza sektorem. Niewywiązanie się z tego obowiązku zagrożone byłoby grzywną do wysokości 50.000 zł.
Firmy pożyczkowe mogłyby uzyskać informację stanowiącą tajemnicę bankową na potrzeby badania zdolności kredytowej, jeśli klient pisemnie wyraziłby na to zgodę. W ten sposób pożyczkodawcy byliby w stanie dokładniej ocenić ryzyko transakcji.
Więcej uprawnień dla nadzoru
Poza propozycjami, które dotykają bezpośrednio stosunków pożyczkodawca-pożyczkobiorca, Ministerstwo Finansów sugeruje również wzmocnienie uprawnień nadzoru i zaostrzenie kar za prowadzenie działalności bankowej bez zezwolenia. KNF mógłby prowadzić postępowanie wyjaśniające niezależnie od sektora rynku, na którym działa podejrzany podmiot. Przewiduje się także ściślejszą współpracę nadzorcy z organami ścigania w zakresie składania zawiadomień o popełnieniu przestępstwa. Zmiany te mają na celu uniknięcie powtórki sytuacji, która miała miejsce w przypadku afery Amber Gold, gdy nadzór finansowy nie był w stanie skutecznie interweniować.
Planowane zmiany miałyby wejść w życie w ciągu 30 dni od ich uchwalenia, a w przypadku przepisów o rejestracji pożyczkodawców przewidziano 6-miesięczne vacatio legis. Nowe regulacje są dopiero na początku drogi legislacyjnej i zapewne zmienią nieco swój kształt po konsultacjach społecznych i międzyresortowych.
