W lutym 2023 r., w porównaniu do lutego 2022 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów ratalnych o (+101,3%), kart kredytowych (+33,2%) oraz kredytów gotówkowych (+5,4%). Spadek o (-55,2%) odnotowały kredyty mieszkaniowe. W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość limitów na kartach kredytowych (+34,5%), kredytów ratalnych (+11,8%), kredytów gotówkowych (+5,7%), a o (-57,2%) spadła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych.
W okresie styczeń – luty 2023 r. w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku ujemne dynamiki zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym odnotowały jedynie kredyty mieszkaniowe (-59,4%, -61,4%). W pozostałych trzech rodzajach produktów wystąpiły dodatnie dynamiki w obu ujęciach liczbowym i wartościowym: w kredytach ratalnych (+81,9%, +7,1%), w kartach kredytowych (+35,2%, +41,0%), w kredytach gotówkowych (+8,9%, +10,2%).
Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie wnioski oraz formułując stosowne opinie, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.
Po pierwsze, uwzględnia specyfikę udzielania poszczególnych produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w jednym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, lutowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym lutym 2023 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet powyżej miesiąca od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w lutym 2023 r. jest efektem wniosków składanych głównie w styczniu 2023 r., a nawet w grudniu 2022 r.
Po drugie, z uwagi na konstrukcję Indeksów Jakości, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w ich odczytach dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty (czyli trzech niezapłaconych miesięcznych ratach), ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni, nie pokazują więc wczesnych, 30-dniowych opóźnień.
W lutym 2023 r. kontynuacja wzrostów w kredytach gotówkowych
– Lutowe dodatnie dynamiki w ujęciu liczbowym o 5,4% oraz w wartościowym o 5,7% potwierdzają wzrosty na rynku kredytów gotówkowych. Dla pełnej oceny sytuacji należy jednak wziąć pod uwagę, że dynamiki w ujęciu wartościowym pokazujemy według sprzedaży nominalnej. Gdy jednak posłużymy się ujęciem realnym, uwzględniającym inflację, to dynamika wzrostu wartości kredytów gotówkowych wypada gorzej, a wręcz jest ujemna na poziomie ok. -11%. Pozytywnym zjawiskiem jest więc jedynie wzrost liczby udzielonych kredytów gotówkowych. Analizując rynek kredytów gotówkowych z uwzględnieniem przedziałów kwotowych udzielanego finansowania, obserwujemy interesujące zjawisko. Zwracają uwagę kredyty zaciągane na kwotę powyżej 50 tys. zł, w których w okresie pierwszych dwóch miesięcy 2023 wystąpiły najwyższe dodatnie dynamiki wzrostu zarówno w ujęciu liczbowym (+14,4%), jak i wartościowym (+16,8%). To samo zjawisko występowało również w 2021 r. Z odmienną sytuacją mieliśmy do czynienia w roku 2022, gdzie najwyższa dodatnia dynamika wystąpiła w kredytach niskokwotowych do 5 tys. zł. Obecnie kredyty pow. 50 tys. zł odpowiadają za 12% liczby udzielonych w okresie styczeń – luty br. kredytów gotówkowych i za prawie połowę (48,6%) łącznej wartości sprzedaży. Wiąże się to w dużej części z konsolidacją kredytów, która odpowiada już za 50% akcji kredytowej. 24% wartości udzielonych kredytów gotówkowych to drugi i kolejny kredyt, co pokazuje duże zapotrzebowanie na finansowanie wydatków gospodarstw domowych kredytem – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK.
Kredyty ratalne nadal na wysokiej fali wzrostowej głównie w aspekcie liczby udzielanych kredytów
Lutowe dodatnie dynamiki w przypadku kredytów ratalnych wystąpiły w ujęciu liczbowym (+101,3%), natomiast w ujęciu wartościowym były to wzrosty nominalne na poziomie (+11,8%).
– W okresie styczeń – luty najwyższe dynamiki w ujęciu wartościowym, podobnie jak w roku ubiegłym, objęły kredyty ratalne do 1 tys. zł (+103,1%). Jeszcze bardziej spektakularne odczyty w tym samym przedziale wystąpiły w ujęciu liczbowym, odnotowując wzrost o (+201,3%). Za tak ekstremalnie wysokie dynamiki w niskokwotowych kredytach ratalnych odpowiadają kredyty ratalne powstałe w wyniku transformacji BNPL w kredyt ratalny. Co ciekawe, podobnie jak w całym 2022 r. ujemną dynamikę odnotowały jedynie kredyty ratalne wysokokwotowe z przedziału powyżej 10 tys. zł (-9,8% L oraz -21,3% W), trend z zeszłego roku jest więc kontynuowany – stwierdza główny analityk Grupy BIK.
Dla kredytów gotówkowych średnia wartość zaciągniętego w lutym 2023 r. kredytu to 22 034 zł – to wzrost o 0,3% w stosunku do lutego 2022 r. Natomiast średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w lutym 2023 r. to 2 252 zł i jest ona niższa niż w lutym rok temu aż o 44,5%.
Mierzony i analizowany przez BIK w miesięcznym cyklu poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych) w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – lutowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych był na poziomie 2,09%. Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Lutowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wyniósł 5,12%.
– W porównaniu do lutego 2022 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych pogorszyła się (wzrosła) o 1,44 pkt. proc. najwięcej ze wszystkich produktów. W ujęciu miesięcznym nastąpiła niewielka poprawa wartości Indeksu. To co jest niepokojące, to zjawisko pogarszania się wartości Indeksu również w ujęciu kwartału, pół roku czy dziewięciu miesięcy. Na pozytywną ocenę zasługuje nadal niski, bezpieczny odczyt Indeksu dla kredytów ratalnych. Co prawda, w okresie 12-miesięcznym wartość Indeksu pogorszyła się (wrosła) o 0,96 p.p. to i tak nadal znajduje się na bezpiecznym poziomie, co wynika z faktu zaciągania kredytów ratalnych przez klientów o wysokiej wiarygodności kredytowej i pozytywnej historii kredytowej.
Pomimo, że oba Indeksy pogarszają się w ujęciu 12 -miesięcznym, to skala wzrostów nie jest na razie na tyle wysoka, aby budzić istotne obawy co do jakości portfela kredytów gotówkowych i ratalnych w kolejnych miesiącach. Jednak z uwagi na wzrost ryzyka wynikającego z uwarunkowań globalnych czy sytuacji makroekonomicznej w Polsce, w kolejnych kwartałach należy liczyć się z pogorszeniem jakości, a to wymaga jeszcze baczniejszej obserwacji tego zjawiska. Szczególnie należy analizować dynamikę wzrostu wartości Indeksów – wyjaśnia główny analityk Grupy BIK.
Kredyty mieszkaniowe – historycznie najgorsze wyniki akcji kredytowej
W lutym br. w porównaniu z lutym 2022 r., na rynku kredytów mieszkaniowych odnotowaliśmy ogromny spadek zarówno liczby (-55,2%) jak i wartości udzielonych kredytów mieszkaniowych (-57,2%). W lutym 2023 r. średnia wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego wyniosła 331,72 tys. zł i była niższa w ujęciu rocznym o -4,5%.
– Dla kredytów mieszkaniowych luty podobnie jak poprzednie miesiące był katastrofalny.
W ujęciu liczbowym wynik był bardzo słaby, bowiem banki udzieliły tylko 6 778 kredytów. W ujęciu wartościowym banki udzieliły w lutym kredytów mieszkaniowych o wartości 2,248 mld zł. W porównaniu do lutego 2021 jest to o 63% niższa wartość. Co może więc zmienić sytuację na rynku kredytów mieszkaniowych? Po pierwsze zwiększenie popytu na kredyty mieszkaniowe, a to wymaga jak już wielokrotnie pisałem łącznego wystąpienia kilku zjawisk. Obniżki stóp procentowych, realnego wzrostu wynagrodzeń, liberalizacji wymagań nadzorczych w zakresie liczenia zdolności kredytowej (tu już mamy pierwszą jaskółkę), spadku cen nieruchomości (również widać już pewne symptomy wyhamowania cen). Czynnikiem ograniczającym popyt może być w najbliższych miesiącach oczekiwanie na uruchomienie rządowego programu kredytu na 2%. Po drugie, wymaga to chęci udzielania kredytów mieszkaniowych przez banki. Choć kredyt mieszkaniowy nadal jest produktem o najniższym ryzyku kredytowym, jednak obecnie o ogromnym ryzyku, a nawet niepewności prawnej. W jakimś sensie kredyt mieszkaniowy przestał być kontraktem finansowym, którego zapisy nie są podważane przez żadną ze stron.– stwierdza prof. Rogowski.
Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w lutym 2023 r. wyniósł 1,62%. W ostatnich 12 miesiącach (od lutego 2022 r. do lutego 2023 r.) jakość portfela pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+1,00 p.p.).
– Obecny odczyt Indeksu jest co prawda lepszy od tego sprzed miesiąca (poprawa o -0,02 p.p.), to jednak wartość Indeksu kredytów mieszkaniowych sukcesywnie pogarsza się (wzrost wartości Indeksu) w ujęciu 3, 6 oraz 12 miesięcznym. W 2022 r. zakładałem, że negatywny efekt pogarszania jakości zostanie ograniczony przez powszechne korzystanie z moratoriów kredytowych. Jednak partycypacja w moratoriach kredytowych nie wystarczyła, by w pełni wyhamować wzrost szkodowości złotówkowych kredytów mieszkaniowych. Nie można również abstrahować od pogarszania się jakości kredytów walutowych, w większości udzielonych we franku szwajcarskim. Przyczyną tego zjawiska jest wstrzymywanie się przez klientów ze spłatą zobowiązań do czasu rozstrzygnięć prawnych. Rok 2023 będzie w mojej opinii bardzo istotny dla jakości portfela kredytów mieszkaniowych w kolejnych latach – podkreśla główny analityk Grupy BIK.
Karty kredytowe – wzrosty wynikające częściowo z efektu niskiej bazy
W lutym 2023 r. banki wydały 51,0 tys. kart kredytowych na łączną kwotę przyznanych limitów 414 mln zł.
– W lutym 2023 r. mamy dodatnią dynamikę w ujęciu liczbowym (+33,2%) oraz wartościowym (+34,5%) w porównaniu do lutego 2022 r. Głównie jest to efekt niskiej bazy z lutego zeszłego roku. Należy pamiętać, że limity kartowe są po kredytach gotówkowych drugim najbardziej ryzykownym produktem kredytowym. Wartość Indeksu Jakości w lutym wyniosła 4,17%. W ujęciu rocznym wartość Indeksu pogorszyła się – wzrosła o (+1,03 p.p.) i jest to oprócz kredytów gotówkowych najwyższy wzrost ze wszystkich Indeksów produktowych – mówi prof. Rogowski.
Źródło: BIK
